ای امت بد(کردار)! بر خانه هایتان باران نبارد؛ ای امتی که حرمت جدّ ما را در مورد ما رعایت نکردید! در روز قیامت، ما و رسول خدا گرد آییم و شما چه پاسخی به رسول خدا خواهید داد؟! ما را بر شتران عریان سوار می کنید و می گردانید! گویی ما همان کسانی نیستیم که اساس دین را در میان شما محکم ساختیم! ای بنی امیه! از این مصیبت ها که بر ما وارد آمده آگاهید ولی پاسخ خواسته های ما را نمی دهید. از فرط شادی و شعف کف می زنید(که ما اسیر شده ایم)! و ما را به نقطه های پراکنده ای از گستره ی زمین با حالت اسیری، سوق می دهید! وای بر شما! آیا جدّ ما رسول خدا مردم دنیا را از گمراهی نجات نداد و به راه راست هدایت نکرد!؟...خداوند متعال پرده از روی کار بدکاران برخواهد داشت و آنان را رسوا خواهد کرد. (قسمتی از سخنان امام سجاد(ع) خطاب به مردم کوفه).
روز یازدهم محرم، روز تداوم تشنگی است در لباس اسارت؛ گویی تقدیر الهی بر این قرار گرفته تا الگویی ابدی برای همه اسیران تاریخ خلق شود و این بار لباس اسارت بر تن حجت خدا علی بن الحسین(ع)، و خاندان اوست. این الگو، در تاریخ انقلاب اسلامی، روز تجلیل از اسرا و مفقودین سرافراز نامگذاری شد.
در همین زمینه انقلاب اسلامی ایران ثمره و دستاورد قرن ها مبارزه و تلاش است. ثمره ی خون هزاران شهید و رنج اسارت و شکنجه هزاران تن از مبارزان و اسیران اسیر در زندان های مخوف جلادان پهلوی، رژیم بعث و صهیونیسم جهانی است. این انقلاب گوهر حقیقت ناب اسلام را بعنوان عزیزترین و گرانقدرترین گمشده خویش از میان سال ها تحمل غربت دین در صحنه حماسه ها و رنج های تاریخ به کف گرفت و این واقعیتی انکار ناپذیر است. از این رو بود که این انقلاب به زودی تبدیل به کانون توجهات و تهاجمات دشمنان گوناگونی شد که این طلیعه خجسته را به معنای غروب حاکمیت استبدادی و استعماری خود تفسیر می کردند. طلیعه ای که از انوار قیام همیشه جاویدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و خاندان بزرگوار او سرچشمه می گیرد برای همیشه زنده و جاوید خواهد ماند.
از این رو یقینا یکی از مناسبت های مهم جمهوری اسلامی که بسیار هم دارای تناسب است، همین روز اسرا و مفقودین است که با خاطره تاریخی آن مناسبت دارد. همه می دانید که در روز یازدهم محرم، یکی از عظیم ترین فاجعه های تاریخ اسلام به وقوع پیوست. اسارتی اتفاق افتاد که نظیر آن را دیگر ملت و تاریخ اسلام ندید و به آن عظمت هم نخواهد دید. کسانی اسیر شدند که از خاندان وحی و نبوت و عزیزترین و شریف ترین انسان های تاریخ اسلام بودند. زنانی در هیئت اسارت در کوچه و بازارها گردانده شدند که شأن و شرف آنها در جامعه اسلامی آن روز نظیر نداشت. کسانی این عزیزان را به اسارت گرفتند که از اسلام بویی نبرده بودند و با اسلام رابطه ای نداشتند و خبیث ترین و پلیدترین انسان های زمان خود بودند. در روز یازدهم محرم، خاندان پیامبر و علی علیهماالسلام اسیر شدند و این خاطره، به عنوان یکی از تلخ ترین خاطره ها، برای ما تا امروز مانده است و خواهد ماند.
در همین ارتباط در ادامه به بیان پیام تاریخی و زیبای حضرت امام (س) که در پنجم شهریور 1363 خطاب به رزمندگان، جانبازان و آزادگان و مفقودین سرافراز ایران اسلامی بود، اشاره ای خواهیم نمود.
«بسم اللَّه الرحمن الرحیم
ما را چه رسد که با این قلم هاى شکسته و بیان هاى نارسا در وصف شهیدان و جانبازان و مفقودان و اسیرانى که در جهاد فى سبیل اللَّه جان خود را فدا کرده و یا سلامت خویش را از دست دادهاند یا به دست دشمنان اسلام اسیر شدهاند مطلبى نوشته یا سخنى بگوییم.
زبان و بیان ما عاجز از ترسیم مقام بلندپایه عزیزانى است که براى اعلاى کلمه حق و دفاع از اسلام و کشور اسلامى جانبازى نمودهاند.
الفاظ و عباراتْ توان توصیف آنانى را که از بیت مُظلم طبیعت به سوى حق تعالى و رسول اعظمش هجرت نموده، و به درگاه مقدسش بار یافتهاند، ندارد. از مجاهدینى که سنگرهاى نبرد را تبدیل به مساجد و میدانهاى جهاد را با بانگ تکبیر مهبط ملائکة اللَّه نمودهاند، چگونه سخن توان گفت؟ در اقدام شریف مادران بزرگوارى که در دامنهاى مطهر خود چنین فرزندانى را براى اسلام تربیت کردهاند، چه مىتوان نثار کرد؟
و براى اسیرانى که در زندان هاى مخوف دشمن شجاعانه بر سر دشمنان بشریت فریاد مىکشند چگونه توان تعظّم نمود؟
پس با اعتراف به عجز، براى شهیدان آرزوى رحمت خاص الهى و براى جانبازان، این شهیدان زنده، سلامت و براى اسرا و مفقودین عزیز و دلیر، آرزوى بازگشت به میهن و براى مادران و پدران و همسران و فرزندانشان، این نمونههاى صبر و مقاومت، صبر و سعادت داریْن، و براى رزمندگان در جبهههاى حق علیه باطل، پیروزى درخواست مىنماییم.
سلام و درود خداوند بر همگان و دعاى خیر بقیة اللَّه الأعظم- ارواحنا فداه شامل تمامى آنان باد. و السلام علیهم و رحمة اللَّه. روح اللَّه الموسوی الخمینى»
(صحیفه امام، ج19، ص: 41)