لزوم توجه حوزه ها به جامعیت اسلام
اسلام همان طورى که ابعاد مختلفه دارد به حَسَب ابعادى که انسان دارد اسلام براى انسان آمده است، براى انسان سازى آمده است، قرآن کتاب انسان سازى است- همان طورى که قرآن ابعاد مختلفه دارد حَسَب ابعادى که انسان دارد، علما هم باید ابعاد مختلفه داشته باشند در تعلیم، حَسَب ابعادى که اسلام دارد و حَسَب ابعادى که انسان دارد. البته یک نفر نمى تواند همه این ابعاد را جوابگو باشد؛ لکن یک حوزه مرکب از ده هزار نفر یا حوزه هاى مرکب از- مثلًا- سى هزار نفر، اینها مى توانند دسته دسته باشند و هر دسته اى یک بُعدى را اداره بکند: یکى جهات عقلى را، یکى جهات سیاسى را، یکى جهات اینهایى که همه در اسلام است؛ همه این جهات در اسلام هست و باید حوزه ها آنطور باشند، مجهز بشوند و همان طورى که [در] اسلام ابعاد مختلفه هست، حوزه ها هم ابعاد مختلفه داشته باشد: اشخاص مختلف براى هدایت مردم. و اگر چنانچه از این حوزه ها اشخاص صحیح و اشخاص به دردبخور، از این حوزه ها بلند نشود، جاى دیگر ما توقع باید نداشته باشیم. باید اینها همین طورى که فقه را و انحاى
[[page 355]]
فقه را تعلم و تعلیم مى کنند، سایر موارد اسلام را، سایر ابعاد اسلام را هم باید تحصیل بکنند و باید تدریس بکنند، و اشخاص ارزنده را بار بیاورند تا مردم را ارشاد و هدایت بکنند. 245
***
[[page 356]]