بررسی شخصیت بانوی تاریخ ساز جامعه اسلامی یعنی حضرت فاطمه زهرا (س) این باور را تقویت می کند که معرفی این الگو به جامعه می تواند تأثیرات بسیار مثبتی در فرهنگ جامعه بخصوص بانوان محترم داشته باشد و ایام فاطمیه فرصت مناسبی برای تبیین ابعاد شخصیتی این بانوی بزرگ اسلام است.
فعالیتهای تاریخ ساز این بانوی بزرگوار ابعاد مختلفی دارد که گذرا به آن اشاره می شود و امید آن داریم که معرفی بیش از پیش این الگو و اسطوره بتواند راهگشای زنان مسلمان بویژه نسل جوان باشد.
ایشان از فضایل بسیاری برخوردار بودند؛ عصمت و پاکیزگی از گناه و خطا، توانایی علمی، محبت و احترام به خانواده، اخلاق نیکو، برتری در رفتار با همسر و تربیت فرزندان، وفاداری و فروتنی، بردباری در برابر دشواری ها، حضور در فعالیتهای سیاسی و اجتماعی، توجه ویژه و خلوص در عبادت و نیایش، زهد و ساده زیستی، عدالت محوری و دفاع از حقوق انسان ها و مبارزه با ظلم از جمله ویژگیهای آن حضرت می باشد و به عبارتی می توان گفت: تمام ابعادی که برای زن متصور است و برای یک انسان متصور است در فاطمه زهرا - سلام الله علیها - جلوه کرده و بوده است. (صحیفه امام؛ ج7، ص 337. )
رفتار دخت پیامبر با پدر به گونه ای بود که ملقب به "ام ابیها" شد. ( "کانَتْ فاطِمَهُ تُکَنّی اُمُّ اَبیها" ( اسد الغابه، جلد 5، صفحه 520. ) ) این مقامِ شایسته درباره هیچ یک از زنان اسلامی بکار برده نشده و بیانگر تکریم و محبت دختری با وفا نسبت به پدرش می باشد. فرزندی که بسان یک مادر در خدمت پدرش بوده است.
حضرت فاطمه – سلام الله علیها – بهترین مدل روش تربیتی اسلام در حوزه زنان است که پیامبر (ص) توانست به جامعه بشری ارائه دهد. انسانی که در محیط خانواده و در رفتار با همسر و تربیت فرزندان به گونه ای عمل کرد که خانه کوچک او تجلیگاه قدرت حق گردید و خدمات ارزنده آنان اعجاب انگیز شد. ( ر.ک.صحیفه امام؛ ج16، ص 87.)
او مانند اقشار ضعیف جامعه، زندگی ساده و و بی آلایش داشت. حاصل کوخ نشینی این خانواده برکاتی است که نورانیت آن عالم را پر کرده است. ( ر.ک.صحیفه امام؛ ج17، ص 373. )
این بانوی بزرگوار در حوزه اجتماعی و سیاسی نیز توانست در جامعه ای که بانوان کمترین نقش اجتماعی و سیاسی را داشتند، با مجاهدات خویش از آرمانها و مسیری که پیامبر (س) ترسیم کرده بود، دفاع نماید. "قضیه فدک" ( السید محمد باقر الصدر؛ فدک فی التاریخ ( کتاب ). ) و خطبه ایشان در مسجد مدینه ( ابن ابی الحدید؛ نهج البلاغه، ج 16. ) یکی از این موارد است. حرکت ایشان به سمت مسجد، صدای ناله و محتوای سخنرانی همه حکایت از نوعی هشدار به جامعه ای است که می خواهد از میراث پیامبر (ص) دفاع کند.
او که به قرآن تسلط کافی داشت با بیان صفات خداوند و دلایل نزول قرآن، صفات پیامبر و نقش ایشان را در احیای حقوق انسانی بیان کرد و پس از توضیح احکام اسلام، به تبیین مباحثی همچون امامت پرداخت. در واقع حضرت با تشریح مبانی دینی، معیارهای ساختن جامعه فاضله و مشروعیت حکومت در اسلام را شرح داد.
شناخت حضرت فاطمه (س) و فرزندان او، صرفاً به عنوان موجوداتی آسمانی و ملکوتی و مافوق انسان نیست که نتوان به ساحت وجودی و شخصیت آنان راه یافت؛ بلکه آنها انسان های کاملی هستند که می توانند الگوهای برجسته برای هدایت جوامع بشری باشند. پس به آنان اقتدا کنیم و دستورات زندگی را از آنان بیاموزیم.