مساله 1 ـ اگر کسی متاعی را بخرد و مدت برای تسلیم ثمن قرار ندهد، معامله نقدی است و فروشنده می تواند از خریدار مطالبۀ ثمن کند. و اگر برای اداء ثمن، مدت تعیین شد، معامله نسیه است و واجب نیست قبل از تمام شدن مدت، مشتری ثمن را تحویل دهد، بلکه در صورت مطالبه حق امتناع دارد؛ چنانچه اگر مشتری بخواهد زودتر از تمام شدن وقت پول را بدهد بایع حق امتناع دارد.
مساله 2 ـ مدت تحویل ثمن در معاملات نسیه باید معین و مضبوط باشد که قابل زیاده و نقصان نشود و اگر شرط مدت نمایند لکن تعیین وقت نکنند و یا اینکه وقت مجهول باشد مثل آمدن حاجی ها از مکه، اصل معامله باطل است؛ پس اگر جنسی را بفروشد که سر خرمن پول آن را بگیرد، چون مدت کاملاً معین نشده معامله باطل است. و معین بودن واقعی فایده ندارد، بلکه باید پیش خریدار و فروشنده معلوم باشد.
مساله 3 ـ اگر چیزی را بفروشد به نحو تردید در ثمن، مثل اینکه بگوید به ده تومان نقد و پانزده تومان نسیه تا آخر سال، در بطلان معامله اشکال است. بلی اگر بفروشد نسیه تا سر یک ماه به دو تومان و تا آخر سال مثلاً به پانزده تومان معامله باطل است بی اشکال.
[[page 233]]مساله 4 ـ اگر به کسی که قیمت جنس را نمی داند مقداری نسیه بدهد و قیمت آن را به او نگوید معامله باطل است، ولی اگر به کسی که قیمت نقدی جنس را می داند نسیه بدهد و گرانتر حساب کند، مثلاً بگوید جنسی را که به تو نسیه می دهم تومانی یک ریال از قیمت نقدی آن گرانتر حساب می کنم و او قبول کند معامله صحیح است.
مساله 5 ـ کسی که جنسی را نسیه فروخته به یک ماه، اگر بعد از گذشتن پانزده روز مقداری از طلب خود را کم کند و بقیه را نقد بگیرد با رضایت مشتری اشکال ندارد.
[[page 234]]