چکیده
«خوف و رجا» ریشه در قرآن دارد. آیات راجع به خوف و عذاب آخرت که دلبستگی به لذت‌های این جهانی را در نفوس مسلمین ضعیف می‌کرد و بستر مناسبی را برای زهدورزی در صدر اسلام فراهم کرد از مبانی اصلی زهد اسلامی به شمار می‌رود.
در دوره زهد نخستین در اثر تحذیر و تبشیرهای قرآنی مبنی بر ناچیزشماری متاع دنیا و بیم دادن از عقاب الهی،خوف از خداوند و عذاب قیامت بر اندیشه زهاد حاکم بوده است اما با ورود به بحث محبت و معرفت خوف و رجا نزد ملامتیه در تصوف خراسان می‌رسیم، از مشایخ خراسان یحیی بن معاذ رازی اهل رجا و امیدواری بود و ابوسعید ابوالخیر بر طریق بسط و شادمانی سلوک می‌کرد.
در میان مؤلفان کتب تعلیمی صوفیه ابوحامد غزالی تنها کسی است که به شرح و تفصیل به بیان خوف و رجا می‌پردازد و همه ابعاد مسأله را می‌کاود.
«خوف و رجا» در مکتب ابن عربی ابعاد نظری پیدا می‌کند. امام خمینی که از صاحب‌نظران فلسفه صدرایی و عرفان نظری هستند در آثار عرفانی ـ اخلاقی‌شان به بیان وجوه مختلف خوف و رجا می‌پردازد.
[[page 1]]