چکیده
حقوق در یک تقسیم‌بندی کلی به دو دسته‌ی مالی و غیرمالی تقسیم می‌شود. خانواده نیز به عنوان یک نهاد حقوقی هر دو جنبه مالی و غیر مالی را واجد است. اما از آن‌جا که خانواده خود یک قرارداد غیرمالی است بررسی حقوق و روابط غیرمالی همسران در آن بسیار حائز اهمیت است.
حقوق غیرمالی زوجین، یا مشترک میان آن دو است و یا مانند حقوق ناشی از ریاست مرد در خانواده مخصوص یکی از زوجین است. در هر صورت حقوق غیرمالی خانواده از آن‌جا که وابستگی شدیدی به عرف و اخلاق دارد، در طول زمان همیشه دستخوش تغییرات زیادی بوده است. و نظرات فقها و اندیشمندان هم از عرف و نگرش غالب مردم زمان آن‌ها بی تأثیر نبوده است.
پژوهش حاضر بر این هدف استوار گردیده است که با مراجعه و تفقه در آیات قرآن و احادیث معتبر اسلامی حقوق غیرمالی زوجین را با توجه به روح و محتوای کلی اندیشه اسلام، نه عرف و سیره‌ی مسلمین، که گاه آمیخته به تعصبات و ستم‌هایی علیه زنان بوده است، مورد بررسی قرار دهد.
و بر این مبنا حقوق غیرمالی مشترک بین زوجین را به چند فصل کلی حقوق عاطفی (یا به تعبیر قانون مدنی؛ حسن معاشرت) حقوق جنسی و حق وفاداری زوجین تقسیم و بررسی نموده است.
نکته‌ی دیگر این‌که در بررسی حقوق غیرمالی زوجین بحث ریاست خانواده و تعیین حد و حدود آن و تبیین آثار ریاست زوج بر زوجه نیز مسأله بسیار حائز اهمیت است که با استفاده از اصول و قواعد اساسی فقه و آیات و روایات متعدد، این حد و حدود و همچنین وجود یا عدم تأثیر این ریاست بر اقامتگاه و تابعیت و نام‌خانوادگی زن به خوبی روشن گردیده است.
معاشرت به معروف، مدیریت بر اساس رعایت مصلحت خانواده، پرهیز از خودرأیی و زورمداری از جمله اصول تحدیدکننده حق قوامیت و ریاست مرد در خانواده می‌باشد.
[[page 1]]