چکیده
درباره‌ی تعریف حقوق مالکیت معنوی بین فقها و حقوقدانان اتفاق نظر وجود ندارد. برخی حقوق مالکیت معنوی را به حقوقی که حاصل فکر و اندیشه انسان است و متعلق آن شی مادی نیست اما ارزش مادی و اقتصادی دارند، تعریف کرده‌اند.
حقوق مالکیت معنوی در بسیاری از کشورهای جهان سابقه دارد. کنوانسیون‌های متعددی هم در این زمینه تشکیل شده است که ایران هم به برخی از این کنوانسیون‌ها (مثل کنوانسیون تشکیل وایپو) ملحق شده است. حقوق مالکیت معنوی از مسائل جدید فقهی است که در میان فقهای سابق در این‌باره نظری وجود ندارد. اما در بین فقهای معاصر این مسأله به طور جدی مطرح شده و برخی از فقها مانند حضرت امام (ره) قائل به عدم مشروعیت این حقوق هستند. و اکثر فقها به مشروعیت این حقوق معتقدند. البته مخالفان هم مطابق حکم حکومتی و مصالح جامعه مشروعیت این حقوق را پذیرفته‌اند.
در سیستم حقوقی ایران هم درباره‌ی مالکیت صنعتی و هم مالکیت ادبی و هنری قوانینی وجود دارد؛ که قانون مربوط به ثبت اختراع مصوب 1304و قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان مصوب 1348، قانون ترجمه کتب مصوب 1352 است. و همچنین قانون حمایت از نرم‌افزارهای رایانه‌ای در سال 1379 به تصویب رسید. حقوق مالکیت صنعتی شامل حق اختراع، حق بر علایم صنعتی و تجارتی، نشانه‌های جغرافیایی و ... می‌شود. و حقوق مالکیت ادبی و هنری هم حق مؤلف، مصنف و هنرمند را دربردارد. میان پدیدآورنده و اثری که خلق کرده است دو نوع رابطه‌ی حقوقی مادی (مالی) و معنوی وجود دارد.که ضمانت اجرای حمایت از حقوق مادی و معنوی پدیدآورنده هم جنبه‌ی حقوقی دارد هم کیفری. ضمانت اجرای حقوقی این است که مطابق قواعد کلی مسئولیت مدنی هر کس به دیگری ضرری وارد کند باید آن را جبران کند و ضمانت اجرای کیفری هم مواردی مثل حبس و جزای نقدی است.
[[page 1]]