چکیده
سؤال اساسی تحقیق حاضر این است که بین قیام پانزده خرداد 1342 ه. ش و پیروزی اسلامی چه رابطه‌ای وجود دارد؟ به عبارت دیگر قیام پانزده خرداد چه تأثیری بر پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 ه. ش داشته است؟ و آیا می‌توان تصور کرد که پیروزی انقلاب اسلامی تحت تأثیر مستقیم قیام پانزده خرداد و پیامدهای آن بوده است؟ در تحقیق نشان داده شده است که پس از قیام پانزده خرداد از یکسو گروه‌های جدیدی تشکیل شده یا گروه‌های سنتی و قدیمی علیه رژیم شاه تجدید سازمان داده و با اهداف، ایدئولوژی و روش‌های گوناگونی با آن تا پیروزی انقلاب به مبارزه برخاستند و از سوی دیگر، رژیم شاه برای تحکیم و تثبیت خود دست به اقدام‌های سیاسی، امنیتی، قانونی و فرهنگی زد ولی چون این اقدام‌ها هیچ کدام در راستای منافع اجتماعی شهروندان و اصول و اعتقادات مذهبی و آداب و رسوم آنها نبود خود از جهت دیگر زمینه‌های انقلاب را به تدریج فراهم کرد. همچنین، توسعه ناهمگون توسط رژیم که باعث تغییر بافت جمعیتی ایران شد به این مسأله دامن زد و در نتیجه پس از فراهم شدن زمینه‌های انقلاب از دو جهات فوق، عواملی مانند حقوق بشر کارتر و در نتیجه اعلام فضای باز سیاسی در ایران، درگذشت حاج سید مصطفی خمینی و مقاله استعمار سرخ و سیاه باعث شتاب انقلاب و در نتیجه پیروزی نهایی آن شد. تحقیق حاضر را می‌توان در شمار آن دسته از تحقیقاتی دانست که پیروزی انقلاب را به دلایل سیاسی می‌دانند و درصدد است که نشان دهد که مجموعه‌ای از علل و عوامل گوناگون سیاسی در پیروزی انقلاب نقش داشته‌اند نه یک عامل خاص.
[[page 1]]