چکیده
در عرصه حیات فردی، سیاسی و اجتماعی انسان «عدالت» از جمله مسائل بنیادی است که همیشه و در همه جوامع مهمترین دغدغه انسان بوده و ذهن اندیشمندان بسیاری را به خود مشغول داشته است. فلاسفه بزرگی چون افلاطون، ارسطو، فارابی، ابن‌سینا و ... و بسیاری از نظریه‌پردازان معاصر، این مسأله را در کانون توجه اندیشه خود قرار داده‌اند. در اندیشه دینی، و از جمله اسلام نیز، عدالت جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده و به‌ویژه در‌اندیشه‌ی شیعی «عدل» به‌عنوان یکی از اصول اعتقادی مطرح شده است که علاوه بر عرصه‌ی باور و اعتقاد، بازتاب‌های مهمی در حوزه‌ی سیاسی و اجتماعی دارد. بعثت پیامبران و تشریع ادیان نیز برای به سعادت رساندن انسان‌ها با اجرای قسط و عدل در زندگی آنان بوده است. آن فلسفه بعثت پیامبران را استقرار عدالت و گسترش آن دانسته و آن را بارزترین ویژگی آفرینش و نیکوترین خصلت انسان معرفی کرده است. امروزه به‌ویژه بعد عمومی و اجتماعی عدالت، یعنی «عدالت اجتماعی» با توجه به توسعه‌ی نگرش اجتماعی و سیاسی بشر و افزایش حضورش در عرصه و میدان سیاست و جامعه از جایگاهی در خور برخوردار شده و پرداختن به آن از دغدغه‌های بسیاری از اندیشمندان گشته است، به‌گونه‌ای که طرح مسأله عدالت بدون توجه به این بعد طرحی تک‌گفتاری و یک‌بعدی محسوب می‌گردد. انقلاب اسلامی ایران که با محتوای ایدئولوژیک پایه‌ریزی شد، مرهون تلاش امام خمینی (ره) است که نهضتی عظیم را پایه‌ریزی کرد و در میان امواج مختلف توطئه و دسیسه‌ی دشمنان، آن را به سرانجام رساند. در اندیشه‌ی انقلاب اسلامی، یکی از مهمترین ارزش‌ها و خواسته‌ها، عدالت اجتماعی است. طبیعی است که بیش از هر چیز برای شناختن ارزش‌های هر انقلابی باید به اندیشه رهبران و بنیانگذاران آن روی آورد. در این راستا، امام نه تنها به‌عنوان رهبر انقلاب و بنیانگذار نظام، بلکه به‌عنوان یک عالم برجسته دینی نیز حائز اهمیت و صاحب‌نظر است. بنابراین بر ماست که برای شناخت ارزش‌ها به آثار و اندیشه او توجه نماییم.
در نوشتار حاضر، با در نظر گرفتن اهمیت عدالت اجتماعی در اندیشه امام خمینی سعی شده چیستی عدالت اجتماعی از دیدگاه ایشان بررسی و همچنین اصول کلی حاکم بر اندیشه‌ایشان پیرامون مسأله عدالت اجتماعی، راه‌کارها و شاخصه‌های آن استخراج و بیان شود.
[[page 1]]