چکیده
در این نوشتار در وهلهی اول برای روشنتر شدن مفاهیم به بیان معانی لغوی و اصطلاحی حکم، حاکم، حکومت و توضیح آنها و بعد از آن به بیان تعاریف فقها و دانشمندان معاصر از حکم حکومتی و تبیین ماهیت آن در بین تقسیمات احکام پرداخته شد که با بیان نظریات مختلف دربارهی ماهیت احکام حکومتی مطرح کردیم که این احکام جدای از احکام الهی میباشند و جزء احکام اولیه و ثانویه نیستند. در وهلهی دوم، دو مفهوم مصلحت و عدالت را بهعنوان مهمترین ضابطه و مبنای صدور احکام حکومتی مطرح کردیم و برای روشنتر شدن این دو مفهوم اقسام و دلایل مطرح بودن آنها در این موضوع و سخنان فقیهان نامدار مذاهب اسلامی در این رابطه و نقش جایگاه آنها در احکام حکومتی توضیح و تبیین شد و به این نتیجه رسیدیم که مهمترین و بالاترین مصلحت برای جامعه اسلامی برآوردن و رسیدن به عدالت میباشد. در وهلهی سوم برای تبیین جایگاه حکم حکومتی در فقه و حقوق اساسی ایران به بررسی اختیارات و ولایتهای ولی فقیه به عنوان حاکم اسلامی و زمامدار امور مسلمین و دلایل آن و جایگاه قلمرو و حدود حکم حاکم در میان دیگر احکام و رجال سیاسی جامعه پرداخته شد و از آن جای که بعضی از اختیارات ولی فقیه بهعنوان مرجعی برای احکام حکومتی در حقوق اساسی ایران مطرح است به بررسی کامل اختیارات ولی فقیه در اصول قانون اساسی ایران بهعنوان مهمترین مرجع و سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه بهعنوان مهمترین بازوهای اعمال قدرت در دولت جمهوری اسلامی ایران پرداختیم. همچنین جهت تفهیم بهتر مطالب علاوه بر مقارنه بودن در فقه مذاهب سخنان حضرت امام خمینی بهعنوان مهمترین مرجع در این زمینه بیان شده است.
[[page 1]]