چکیده
انسان برای زندگی اجتماعی خود نیاز به یک سری برنامه‌های اصولی دارد که برای جلوگیری از هرج و مرج در میان جوامع انسانی مفید است. وجود عدالت اجتماعی به‌عنوان یکی از این برنامه‌ها برای جلوگیری از تضییع حقوق قشر مستضعف و مبارزه با ظالمان مورد توجه ادیان مختلف خصوصاً اسلام بوده است. این مهم در انقلاب اسلامی ایران نیز از سوی شخص حضرت امام مورد توجه و تأکید قرار گرفت. محقق با بررسی ابعاد مختلف این مساله از دیدگاه حضرت امام به نکات زیر دست یافت:
1) عدالت‌خواهی یک امر فطری است: نگاهی به جوامع ابتدایی و جوامع کنونی از یک سو و بررسی میان جوامع غرب و جوامع اسلامی از سوی دیگر نشان می‌دهد که این مسأله به صورت ذاتی و فطری در وجود هر انسانی نهاده شده است و تمام انسان‌ها مایل به وجود قانون و برنامه‌ای در جامعه هستند که آن‌چه در جامعه برای تمام افراد جامعه قرار داده است، فقط در دست گروهی زرمدار و زورمدار نباشد و گروهی در فقر و بدبختی بسر ببرند. 2. تأکید اسلام بر عدالت اجتماعی: حضرت امام معتقد بودند که در دستورات اسلامی که در قرآن کریم و سنت رسول‌الله و گفتار ائمه هدی (ع) و حتی سیره عملی ایشان آمده است به وضوح نشان می‌دهد که خداوند که بشر را گروه، گروه برای زندگی اجتماعی قرار داد قوانینی را هم برای بهره‌مندی یکسان افراد این جوامع از منافع موجود قرار داد و این مهم با دستورات و اوامر پیامبران و ائمه اطهار به مردم گوشزد شده است. تلاش ائمه برای اجرای عدالت اجتماعی، وجود مخالفت‌ها و جنگ‌های مختلف برای عملی ساختن این امر مقدس، برخورد یکسان با همه در خصوص تقسیم بیت‌المال و ... همه و همه بیانگر تأکید اسلام و رهبران اسلامی بر این امر مهم می‌باشد. 3) عدالت اجتماعی در نظام جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه حضرت امام: ایشان با الگو‌پذیری از زندگی ائمه اطهار خصوصاً حضرت علی (ع) برای اجرای یک همچون عدالتی بسیار تلاش کردند. و همیشه مسئولین را برای رسیدگی به وضع قشر مستضعف جامعه سفارش می‌کردند و پایه‌گذاری نظام جمهوری اسلامی ایران را به‌عنوان یک نظامی که درصدد اجرای عدالت اجتماعی و مبارزه با هرگونه ظلم و بیداد است به مردم تبریک عرض کردند. ایشان وجود عدالت فردی را برای اجرای عدالت اجتماعی امری ضروری دانسته و بر آن تأکید کردند و معتقد بودند که اجرای عدالت اجتماعی و رعایت آن تنها وظیفه یک نهاد یا سازمان نیست بلکه همه نهادها و مسئولین هر کدام به نوبه خود مسئولند.
4) اقدامات حضرت امام برای تحقق عدالت احتماعی:ایشان با زندگی بسیار ساده‌ای که شاید بتوان گفت از سطح زندگی مردم عادی نیز پایین‌تر بود و با الگو قرار دادن زندگی بزرگان دین، با برخورد یکسان با همه در مسائل مختلف اجتماعی حتی فرزندان خود و ترجیح ندادن آن‌ها بر دیگران، دقت در مصرف بیت‌المال، توجه به قشر محروم جامعه و سفارش مسئولین برای رسیدگی به آنان، دوری از سرمایه‌داری و تجمل‌گرایی، اهمیت قائل شدن برای ملت و یکسان دانستن خود با آن‌ها حتی در شرایط جنگ، و قانون‌محوری سعی داشتند به‌عنوان رهبر جامعه هم در گفتار و هم در عمل همچون بزرگان دین، خود پیش قدم در جهت تحقق و اجرای این امر مقدس باشند. احداث نهادها و مراکزی چون کمیته امداد امام خمینی، جهاد سازندگی، بنیاد شهید، بنیاد مسکن که همه از یادگارهای ایشان است در حقیقت کاری برای زمینه‌سازی دفع شکاف‌های طبقاتی جامعه و ایجاد قسط اسلامی و عدالت اجتماعی بوده است. بنابراین از دیدگاه حضرت امام عدالت اجتماعی یعنی نفی ظلم و زورگویی و اعطای حقوق مستمندان و رفاه عمومی و تساوی در برابر قانون و رعایت حقوق همه اقشار و برای رسیدن به این عدالت اجتماعی اول باید از خود شروع کرد بعد به طور عملی در این میدان پا نهاد.
[[page 1]]