چکیده
استصحاب کلی از دیدگاه اعلام اربعه شیخ اعظم انصاری، محق خراسانی (صاحب کفایه)، حضرت امام خمینی و شهید صدر «قدس الله انفاسهم الزکیه» مورد توجه این تحقیق قرار گرفته است، به نظر می‌رسد علت اختلاف در آرای اعلام اربعه حول استصحابات کلی، ریشه در شیوه نگرش اعلام اربعه به وجود کلی دارد. مشرب حضرت امام (ره) پذیرش نظر عرف در جریان استصحابات کلی است زیرا ایشان در تعریف کلی طبیعی همان تعریف فلسفی را مدّنظر داشته‌اند که منجر به بروز اشکال در جریان برخی استصحابات کلی می‌شود و راه‌حل ایشان این است که ملاک عمل به عرف است نه دقت فلسفی عقلی. اما نحوه نگرش شهید صدر (س) به وجود کلی متفاوت است، ایشان تصریح دارند که ابن‌سینا و فلاسفه در اصول فقه تعریف فلسفی خود را در کلی طبیعی ملاک عمل قرار نمی‌دهند؛ لذا ایشان ضمن موافقت با آرای فلاسفه در وجود کلی طبیعی، نظر ابتکاری و اختصاصی در مورد جایگاه و تعریف کلی طبیعی در اصول فقه دارند (تعریف عرفی کلی طبیعی نه تعریف فلسفی) که سید شهید تصریح می‌کنند این معنای کلی طبیعی همان تفسیر رجل همدانی از کلی همدانی است که چاره‌ای از تمسک به آن در اصول فقه نیست (با این تفاوت که رجل همدانی قائل به وجود خارجی کلی طبیعی بود و سید شهید (س) قائل به وجود ذهنی کلی طبیعی هستند) که ثمره آن این است که علیرغم تشابه قابل توجه نظراتشان با حضرت امام (ره)؛ نیازی به تمسک به عرف جهت حل اشکال جریان استصحابات کلی ندیده‌اند، زیرا ایشان از ابتدا وجود کلی طبیعی را عرفی تعریف کرده‌اند نه فلسفی. شیخ انصاری و محقق خراسانی نیز به وجود کلی طبیعی در ضمن افرادش تصریح کرده‌اند، سپس با تتبع در برخی کتب فقهی حضرت امام (ره) مثل کتاب البیع و مکاسب محرمه و طهارت، تعدادی از مثال‌های فقهی استصحابات کلی استخراج شد.
[[page 1]]