* لطفاً جزئیات بیشتری دربارة آخرین ملاقات امام موسی صدر و شهید بهشتی در آلمان بفرمائید.
این ملاقاتی بود که در بعدازظهر یکی از آخرین روزهای بهار سال 1357 در شهر بوخوم صورت گرفت. قضیه مربوط به بعد از شهادت مرحوم حاج آقا مصطفی است. فعالیتها و حرکتهای مردمی و سیاسی در ایران شروع شده بود و هر روز اوج بیشتری میگرفت. من الآن دقیقاً به خاطر ندارم که آیا داییجان از سفری برمیگشتند و در اروپا توقفی داشتند؟ یا اینکه توقفشان مقدمه سفری بود که میرفتند؟ در غیر این صورت، ملاقاتشان با آقای بهشتی حتماً از قبل تنظیم شده بود و میخواستند که با هم مشورتی داشته باشند. البته در این سفر آقای بهشتی ملاقاتهای فراوانی با افراد و انجمنها و کادرهای سیاسی و نمایندگان گروههای اسلامی داشتند؛ از جمله با افراد کادر بالای انجمن اسلامی دانشجویان. ایشان حتی در جلسه یادبود و سالگرد فقدان دکتر شریعتی که از طرف اتحادیه ما در شهر فرانکفورت تشکیل شده بود هم شرکت کردند. من الآن در این مورد تردید دارم که این دو بزرگوار آیا با هم از قبل قرار دیدار گذاشته بودند یا خیر. اگرچه مجموع استنباط من از برخوردهای اولیه آنها با یکدیگر که در منزل ما صورت گرفت، این است که این دیدار از قبل تدارک دیده شده بود. البته من از هیچکدام در این مورد نپرسیدم. اصولاً روش ماها اینگونه بود که بیش از مطالبی که به ما میگویند یا مورد نیازمان هست نپرسیم. این اقتضای آن دوران از مبارزات بود. به هر حال، در یکی از جنگلهای اطراف بوخوم قدم میزدیم. من دقیقاً یادم هست که بعد از اینکه صحبتهای اصلی خودشان تمام شد، که تماماً در مورد ایران و وضع سیاسی و اجتماعی مردم بود. دو موضوع جالب دیگر مورد بحث قرار گرفت:
[[page 163]]