شرح «اللهم انی أسئلک من ملک بافخره...»

‏‏اللهم انّی اسئلک من ملکک بافخره و کلّ ملکک فاخر. ‏

‏‏اللهم انّی اسئلک بملکک کلّه...‏

‏‏خدایا، از تو درخواست می‌کنم فاخرترین مملکتت را و تمامی ملک‌ تو فاخر است. ‏‎ ‎‏خدایا، من به تمامی ملکت از تو درخواست می‌کنم.‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏اگر ملک به معنی مملکت باشد ـ چنانچه در آیه «‏‏قل اللهم مالک الملک تؤتی الملک من ‏‎ ‎‏تشاء‏‎[1]‎‏؛ ‏‏بگو ای خداوند صاحب مملکت، مملکت را به هر که بخواهی می‌دهی‏‏»، به این ‏‎ ‎‏معناست ـ آن گاه فاخریّت ملک و عظمت وحیدیت او به اعتبار آنچه در حکمت متعالیه با ‏‎ ‎‏دلیل لمّی به اثبات رسیده (که نظام موجود کامل‌ترین و بهترین نظام‌های قابل تصور است) ‏‎ ‎‏خواهد بود؛ چرا چنین نباشد در حالی که این نظام سایه نظام ربانی است که خود تابع ‏‎ ‎‏جمال جمیل مطلق است‏‎[2]‎‏. افخریت نیز به اعتبار مراتب غیبی و مجرد آن و نظام عقلی و ‏‎ ‎‏نشئه تجردیّه است.‏

‏‏اما اگر ملک به معنی مالکیّت باشد ـ چنانچه در آیه «‏‏لمن الملک الیوم‏‏»‏‎[3]‎‏ آمده ـ آن گاه ‏‎ ‎‏عظمت و فاخریّت آن به اعتبار تجلیات اسمائیه در حضرت علمیه خواهد بود و افخریت به ‏‎ ‎‏اعتبار تجلی به اسماء محیط و شامل. پس ملک آسمان‌ها و زمین و ملکوت آن‌ها از آنِ ‏‎ ‎‏اوست و گریز از حکومت و خروج از مملکت او ممکن نیست، زیرا حکومت او بر همه ‏‎ ‎‏موجودات، حتّی بر اعیان ممتنعات و اَعدام، گسترش دارد. به همین ترتیب، سلطنت او بر ‏‎ ‎
‏‎[[page 137]]‎‏همه مراتبِ وجود گسترش یافته و هیچ چیز نیست مگر این که تحت سلطنت و حاکمیت ‏‎ ‎‏اوست: «‏‏یا موسی انا بدّک اللازم‏‏؛‏‏ ‏‏ای موسی منم راه فرار (و گریز) ناگزیر تو‏‏». اوست که بر ‏‎ ‎‏اشیاء غلبه تامّه دارد و هر غلبه و تسلطی، در حقیقت، ظهور غلبه و تسلط اوست. «‏‏ما من ‏‎ ‎‏دابّة الّا هو آخذ بناصیتها‏‎[4]‎‏؛ ‏‏زمام اختیار هر جنبنده‌ای به دست مشیت اوست‏‏»‏‏.‏

[[page 138]]