شرح «اللهم انی أسئلک من علوک...»

کد : 90275 | تاریخ : 08/06/1395

اللهم انّی اسئلک من علوّک باعلاه و کلّ علوّک عال. 

اللهم انّی أسئلک بعلوّک کلّه...

‏پروردگارا، از تو درخواست می‌کنم به عالی‌ترین علوّت و همه علوّ تو عالی است. ‏‎ ‎‏بارالها، از تو به همه علوّت درخواست می‌کنم.‏

‏ ‏

‏ ‏

‏خدای تعالی در عین نزدیکی بلند‌مرتبه و در عین بلند‌مرتبگی نزدیک است. برتری مطلق از ‏‎ ‎‏آن اوست و دیگر مراتب وجود در درجات پایین‌تر قرار دارند و برتری مطلق از آن اوست ‏‎ ‎‏نه برای کس دیگری و برتری هر چیزی سایه‌ای از برتری اوست. بنا بر تحقیق شیخ عارف ‏‎ ‎‏ما، دام مجده، اسم العلیّ از اسمای ذاتی است؛ چنانکه از روایت زیراستفاده می‌شود:‏

‏از طریق شیخ المحدثین محمّد بن یعقوب کلینی، رضوان الله علیه، در ‏‏کافی‏‏ از ابن‌سنان ‏‎ ‎‏نقل شده است که گفت:‏

‏ از حضرت رضا، علیه السلام، پرسیدم:‏‏ ‏‏«هل کان الله تعالی عارفا بنفسه قبل ان ‏‎ ‎‏یخلق الخلق؟»؛ آیا خداوند قبل از این‌که مخلوقات را خلق فرماید از نفس خود ‏‎ ‎‏آگاه بود؟ فرمود: بله. گفتم:«یراها ویسمعها؟»؛ آن‌ها را می‌دید و می‌شنید؟ فرمود: ‏‎ ‎‏«‏ما کان محتاجا الی ذلک، لاّنه لم یکن یسالها ولایطلب منها. هو نفسه ونفسه ‎ ‎هو. قدرته نافذة، فلیس یحتاج ان یسمّی نفسه. ولکنّه اختار لنفسه اسماء لغیره ‎ ‎یدعوه بها. لانه اذا لم یدع باسمه لم یعرف. فاول ما اختار لنفسه العلی العظیم، لانّه ‎ ‎اعلی الاشیاء کلّها. فمعناه الله ـ واسمه العلی العظیم هو اول اسمائه ـ علا علی کل ‎ ‎شیء‎[1]‎‏؛ خداوند نیازمند این امور نبود، زیرا از او نمی‌پرسید و از او چیزی ‏‎ ‎
‎[[page 139]]‎‏نمی‌طلبید، [بلکه] او همان نفسش بود و نفسش او بود، قدرت او نافذ است، لذا ‏‎ ‎‏نیاز ندارد خود را به اسمی بنامد، لکن برای نفس خود نامی برگزید که دیگران ‏‎ ‎‏بتوانند او را به آن نام بخوانند؛ زیرا او تا هنگامی که به اسمش خوانده نشود ‏‎ ‎‏شناخته نمی‌شود.‏‏ ‏‏بنابراین، نخستین اسمی که برای خود برگزید العلی العظیم بود، ‏‎ ‎‏زیرا او برترین همه اشیاء بود و معنی آن الله است که بر همه چیز برتری دارد و نام ‏‎ ‎‏العلی العظیم از اولین نام‌های او بود».‏

‏از این روایت شریف دانسته می‌شود که العلی العظیم از اسمای ذاتی است که خداوند ‏‎ ‎‏قبل از آفرینش خلق برای خود برگزیده است. البته، به اعتباری دیگر می‌توان گفت که از ‏‎ ‎‏اسماء صفات است؛ چنانچه از پایان همین روایت فهمیده می‌شود که فرموده: «‏علا علی کلّ ‎ ‎شیء‏».‏

‏عارف کامل محدث کاشانی، قدّس سره، در شرح این حدیث می‌گوید: «‏‏لله سبحانه العلوّ ‏‎ ‎‏الحقیقی، کما انّ له العلوّ الاضافی؛ والاوّل من خواصه سبحانه لایشارکه فیه غیره. ولهذا قال: ‏‎ ‎‏واختار لنفسه العلی العظیم‏‏؛ ‏‏برتری واقعی از آن خداوند سبحان است. چنانچه برتری نسبی نیز از ‏‎ ‎‏آن اوست و این از اولین ویژگی‌های خدای سبحان است که جز او کسی در آن شریک نیست. و از ‏‎ ‎‏این جهت فرموده نام العلی العظیم را برای خود انتخاب کرد‏‏».‏

‏من می‌گویم: در حقیقت برتری خداوند، کسی شریک نیست، زیرا موجودات به لحاظ ‏‎ ‎‏داشتن جهات نفسی هیچ علوّی ندارند. از نظر جهات حقی نیز، علوّ آنان در علوّ خداوند ‏‎ ‎‏فانی است و حکم و حیثیتی برای آن‌ها وجود ندارد و همگی در ذات او مستهلک هستند.‏

 

[[page 140]]

  • . اصول کافی؛ ج 1، ص 113.

انتهای پیام /*