اندیشه های عرفانی مرحوم شاه آبادی در نوشته های امام خمینی
سید محمد مهدی حسینی
یکی از فرازهای زندگی حضرت امام، آشنایی ایشان با آیه الله شاه آبادی است که از سال 1347 ق. شروع شد و هفت سال از محضر استاد، حداکثرِ استفاده را نمودند. چنانچه در تمام دروس استاد شرکت جسته و گوهرهای معرفت را از آن اقیانوس عرفان صید می کردند.
حیات استاد در بیتی مقدس و عالم پرور در اصفهان شروع شد. وی تحت توجّهات پدر و برادر بزرگ ترشان رشد و نمو کردند. هجرت ایشان در دوازده سالگی شروع شد و پس از تلاش و زحمت فراوان و کسب معارف دینی از علمای بلاد مختلف، در سی سالگی به درجه اجتهاد نائل آمدند. ایشان در سال 1347 ق. به خاطر اعتراض به عملکرد حکومت وقت، از تهران به قم مهاجرت کردند و هفت سال در این شهر مقدس سکنا گزیدند و در همین هفت سال بود که به زندگی حضرت امام سمت و سویی جدید بخشید. به تعبیر خود ایشان، شیخ بزرگوار ما که حقاً حق حیات روحانی به گردن این جانب داشت که دست و زبان از عهده شکرش بر نمی آید. و این ارتباط صمیمی بین مراد و مرید چنان عمیق بود که حضرت امام می فرمودند: شاید بتوانم ادعا کنم که هیچ کس به اندازه من، ایشان را نشناخته است. این صمیمیت را می توان در خطاب استاد به وی که «روح الله» می خواندش و در تعبیر حضرت امام که از ایشان با عنوان شیخ عارف کامل ما روحی فداه یاد می کنند، بیشتر مشاهده کرد.
[[page 295]]حضرت امام از همان ابتدا متخلّق به آداب و اخلاق حسنه بودند و آن را سرلوحه تمام امور قرار می دادند. از جمله می توان به بیان استاد در مورد آداب استاد و شاگرد استناد کرد. ایشان می فرمودند: آقا روح الله اگر به او تنها چند دقیقه هم که درس بدهم، نمی گوید کم است و اگر چند ساعت هم درس بدهم، نمی گوید کافیست.
حضرت امام مقام علمی استاد را چنین بیان می کنند: اگر هفتاد سال آیة الله شاه آبادی تدریس می کرد، من در محضرش حاضر می شدم؛ چون هر روز حرف تازه ای داشت و هر جلسه از سخنرانی استاد، فهرستی از یک کتاب بود.
ثمرۀ این هفت سال تلاش و ریاضت را حضرت امام در چند کتاب گردآوری کرده اند. نخستین نوشتار عرفانی ایشان، تعلیقات بر شرح فصوص قیصری و مصباح الانس فناری است. حضرت امام این دو کتاب را در محضر استاد تلمّذ کرده بودند.
حضرت امام، کتاب «سّرالصلوه» را در اسرار نماز برای خواص نگاشت و به خاطر بهره بردن عوام به تحریر «آداب الصلوه» پرداخت و بالاخره کتاب «شرح حدیث جنود عقل و جهل» را که آخرین نوشتار عرفانی ایشان است، نگاشتند. حضرت امام در آثار خود و برای تأیید کلام خود در مجموع، 56 مورد به بیان استاد استناد می کنند که کلیه موارد در اصل مقاله آمده است.
[[page 296]]