مقامات معنوی در آئینه کلام امام
معصومه طلوع
این مقاله می کوشد محورها و مؤلفه های مربوط به عوالم سته و حضرات خمس را تبیین و توصیف نماید سیره و سلوک اولین مؤلفه ای است که مفهوم مسلک، سالک، حرکت، حال و مقام و مبدا و منتهی را به دنبال دارد. مسلک ار دیدگاه امام(ره) همان راه انبیای صدیقین است که در تفسیر سوره حمد از «صراط» (راه کسانی که به آنان نعمت داده ای) ارائه فرموده است. سالک، کسی است که راه خدا برای وصول به کمال طی می کند.، حرکت پاک نمودن دل از تعلقات مادی است تا به کمال نهایی برسد.
حال و مقام، کنایه از منازل و مراحلی است که حضرت امام(ره) تحت عنوان «اسفار» از آن یاد می کنند: مبدا و منتهی مبدا در واقع مقام اول در سیر و سلوک است که امام (ره) آنرا «تفکر» بیان می کند و منتهی مقصد و کمال نهایی است که نگارنده بر این باور است که مقصد نهایی در دیدگاههای مختلف، بقا، فنا و توحید ذکر شده است. آخرین مورد بعد از مبدا و منتهی متوسطات هستند که بین مبدا و منتهی قرار گرفته اند.
مؤلفه دوم ابزار راه است که شامل: ریاضت و عبادت است که در حوزه عرفان ریاضت گوشه نشینی توأم با عبادت تلقی می شود.
سومین مؤلفه که این مقام بر آن متمرکز شده اولیات است که یقظه، عزم و اراده توبه و خروج از انانیت شاخصه های آن هستند. در این خصوص
[[page 107]]حضرت امام یقظه را قدم اول برای سالک و عزم و اراده را قدم اول برای سیر و سلوک می دانند چهارم متوسطات هستند که شامل: طمأنینه، خشوع، خوف و رجاء است حضرت امام(ره) خوف را مظهر اسماء جلالیه وَرَجاء را مظهر اسم جمال حق تعالی قلمداد می کنند.
پنجم نهایات هستند آخرین مؤلفه که در بر گیرنده عصمت، فناو توحید است از عصمت تحت عنوان و «مقام ائمه اطهار» از فنا محو تعلقات خلقیه و هویات وجودی سالک و از توحید مقام آخر یا منزل سالک یاد می کنند. در پایان این مقاله می افزاید امام خمینی با توجه به دو نیروی عقل و نفس معتقد است با تقویت و عقل می توان نفس را تحت کنترل آن در آورد. و تأکید می کند با این روش می شود علم و عمل را به هم پیوند زد.
[[page 108]]