هرمنوتیک قرآن از منظر امام خمینی
حجة الاسلام والمسلمین محمد جواد حیدری کاشانی
هرمنوتیک یا علم تفسیر که امروز در مباحث مربوط به روش شناسی رواج یافته و وارد گفت و گوهای اسلامی شده است، موضوع بحث این مقاله است مؤلف در نوشتار خود، ضمن اشاره به محورهای عمده هرمنوتیک به بررسی پیشینه چنین علمی در دانش اسلامی می پردازد و از آن رهگذر به بازکاوی آن، در اندیشه امام خمینی در باب فهم قرآن همت می گمارد. به نظر نویسنده، برخی از بیانات امام خمینی بیانگر اختصاصی بودن فهم قرآن و پاره ای دیگر بیانگر عمومی بوده فهم آن است، راه حلّ مؤلف، جهت سازگاری این دو، و تشکیکی و ذو مراتب بودن فهم قرآن است، بدین معنا که مقاصد ظاهری قرآن برای عموم آدمیان از قابلیت فهم برخودار است اما مصارف بلند باطنی آن، مخصوص انبیاء و اولیاء الهی است. امام خمینی ضمن اشاره به دلایل عمومی بودن فهم قرآن مثل حجیّت ظواهر قرآن تحدی قرآن، کتاب هدایت بودن قرآن و دعوت به تدبر در آن، نور برهان و کتاب مبین بودن قرآن به دلایلی عقلی و فطری آمده در این باب نیز اشاره می کند و سر آن را فطری بودن قرآن به عنوان فرهنگ مشترک جوامع بشری می داند و می فرماید: اختصاصی بودن فهم قرآن مربوط به بطون قرآن است نه ظاهر آن با این همه، شرط فهم بطون قرآن را تهذیب نفس و خالی شدن از هواهای نفسانی و غرور علمی و تعصبات جاهلی میداند.
[[page 91]]