وجوب نماز قضای پدر بر پسر بزرگ تر
[سؤال 1652] ----> 724
3. اگر پدر کسی حالت سؤال اول را داشت و سی سال ـ کم و بیش ـ واجباتش ترک شد، آیا قضای آن بر پسر بزرگ تر واجب است؟ و در صورتی که استطاعت برای اجیر گرفتن، و توانایی این همه قضا را ندارد، به چه صورت ادا کند؟
بسمه تعالی، قضای نماز و روزۀ پدر بعد از مردن او، بر عهدۀ پسر بزرگ تر است و اگر خودش نمی تواند یا نمی خواهد انجام دهد، باید کسی را برای آن اجیر کند.
[[page 245]][سؤال 1653] 749
بسمه تعالی 22 / 11 / 1361
با درود به رهبر اسلام عزیز، حضرت امام خمینی دام ظله، غرض از نوشتن این نامه این بود که از محضر مبارک امام دو سؤال دینی داشتم. خواهش می نمایم به این دو سؤال بنده حقیر جواب بفرمایند.
1. آیا پدر و مادری که اصلاً نماز نمی خوانند باز هم بر پسر بزرگ تر واجب است که نماز قضای پدر و مادر خود را بخواند، چرا؟
بسمه تعالی، اگر پدر نماز را از روی طغیان ترک کرده، قضای آن بر پسر بزرگ تر واجب نیست.
2. آیا می شود به جای نمازهای یومیه ای که از نمازگزار فوت شده نمازهای مستحبی خواند؟
بسمه تعالی، مانع ندارد که شما با داشتن نماز قضای واجب نماز مستحبی بخوانید و نماز قضا را بعداً بخوانید.
[سؤال 1654] ----> 5459
6. نماز قضای پدر که بر پسر بزرگ تر واجب است آیا پدری که نماز قضا دارد مثلاً 10 یا 20 سال یا کمتر و بیشتر آیا پسرش باید همه را بخواند یا حد مشخصی دارد؟
بسمه تعالی، آنچه از پدر نماز فوت شده است بر پسر بزرگ تر واجب است. بلی، اگر ترک نماز از روی طغیان و سرکشی بوده، قضا لازم نیست.
[سؤال 1655] ----> 5453
5. نماز پدر و مادر که بر پسر بزرگ واجب می باشد آیا می تواند کسی را اجیر کند که این نمازها را ادا نماید؟
بسمه تعالی، می تواند اجیر بگیرد ولی نماز مادر بر پسر بزرگ تر واجب نیست.
[[page 246]][سؤال 1656] 750
بسمه تعالی 29 / 9 / 1361
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
شخصی بوده است 55 ساله که در حدود 8 ماه قبل فوت کرده است و از زمان کودکی از لحاظ عقلی دارای رشد کامل نبوده و ضرر و زیان خود را نمی دانسته، حتی خرید و فروش. در این مورد، دو برگ ـ یکی قیم نامه و دیگری مربوط به معاینۀ مرکز روان پزشکی رازی تهران ـ تقدیم شد که این عقب ماندگی او را تأیید می کند. ایشان مقداری درخت تبریزی و مقدار زمین از 2 جو ملک که در محل معروف است، در یکی از روستاهای زنجان داشته. در حدود 26 سال قبل با همیاری عده ای ناآگاه، با دادن پول ناچیزی از چنگ ایشان در آورده بودند و به برادرش داده بودند. در حدود 14 ـ 15 ماه قبل با شکایت این جانب و با دخالت دادستانی شهرستان زنجان، در حضور مأمور دادستانی با دخالت شورای روستا که سند آن موجود است، مقدار ملک مزبور به عنوان صلح، بازپس گرفته شده و به ایشان داده شد و عمر ایشان هم وفا نکرد و حدود 8 ماه قبل فوت گردیده. ایشان در مدت زندگی خود نه نماز خوانده و نه روزه گرفته و یک ورثه پسر 20 ـ 21 ساله دارد که از 7 ـ 8 سالگی در شهر زندگی می کند و می گوید این زمین ها را بفروشیم و برای پدرم نماز و روزه بگیریم. حال می خواهم از امام عزیز، بگویید که آیا برای ایشان ـ که شرح حال او در بالا گفته شد ـ احتیاج به گرفتن نماز و روزه است یا نه؟ و آیا این جانب که از طرف دادستانی، قیم ایشان بودم باز می توانم بعد از فوت ایشان ـ در صورت داشتن ورثۀ عاقل و بالغ ـ در اموال او دخالتی داشته باشم یا نه؟
از خداوند متعال، پیروزی اسلام و طول عمر رهبر عزیزمان را خواستارم.
بسمه تعالی، اگر مجنون نبوده، قضای نمازها و روزه های او بر پسر بزرگ او واجب است و می تواند برای انجام آن ها کسی را اجیر نماید و قیمومت
[[page 247]]قیّم بر قاصر، در حال حیات او است و بعد از موت خود قاصر، حق قیمومت بر فرزند او ندارد.
[سؤال 1657] ----> 13
2. با توجه به مسأله 1390 رساله امام، اگر پدر یا مادری در تمام عمر نماز نخوانده و دلیلش بر فرزندانش معلوم نباشد، باز هم قضای نماز و روزه والدین به عهده فرزند پسر بزرگ است یا نه و پسر می تواند اجرا نکند یا خیر؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور قضای نماز و روزه پدر بر عهدۀ پسر بزرگ تر است و قضای نماز و روزه مادر بر عهدۀ او نیست؛ اگر چه احوط است.
[سؤال 1658] ----> 4156
3. در مورد نماز و روزۀ پدرم و البسه و ماشینش چگونه باید عمل کرد؟ یعنی آیا به پسر بزرگ تر تعلق می گیرد یا نه؟ چرا که کر و لال است.
بسمه تعالی، قضای نماز و روزه، بر پسر بزرگ است و لباس مخصوص پدر، به پسر بزرگ می رسد و ماشین، جزء ترکه به شمار می رود.
[سؤال 1659] 751
بسمه تعالی
محضر حضرت آیت الله العظمی خمینی قدس سره
شنیدم نماز و روزه قضای پدر به گردن پسر بزرگ تر واجب است اگر خدای نکرده پدر فاسق باشد که در تمام عمر نماز نخوانده باشد و روزه نگرفته باشد پسر بزرگ چه باید بکند شاید قوه مال هم نداشته باشد تا کسی دیگر را اجیر بگیرد؟ شما امر بفرمایید.
بسمه تعالی، وجوب قضای نماز و روزه هایی که از روی طغیان از پدر فوت شده مبنی بر احتیاط است و در هر صورت تکلیف به مقداری است که پسر تمکن آن را داشته باشد.
[[page 248]][سؤال 1660] 752
بسمه تعالی 12 / 3 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، روحی فداه
بعد از سلام و درود بی پایان، از این که با وجود مشکلات زیاد، مصدع اوقات شریفتان می شوم شرمنده ام؛ لکن چون یک وضع استثنایی و بحران روحی برایم پیش آمده، لذا بالاجبار مصدع شدم.
مقدمتاً به استحضار می رسانم که چون در یک خانوادۀ مذهبی بزرگ شدم، همیشه اعتقاد به اصول اسلامی داشته ام و آرزو داشته ام که احکام اسلامی، پیاده و عدالت و اخلاق اسلامی بر جامعه، حکم فرما باشد؛ اما متأسفانه در اثر اهمال و بی توجهی ترک واجبات داشته ام و از آن جایی که فطرتاً گمراه نبودم، لطف خداوند شامل حالم شد و از خواب غفلت بیدار شدم و با استغفار به درگاه خدا و ندامت و پشیمانی نسبت به گذشته، تصمیم گرفتم که مِن بعد ـ در حد توان ـ به تکالیف شرعی و الهی خودم عمل کنم؛ اما یک اضطراب و نگرانی عمیق و بلاتکلیفی ای نسبت به گذشته دارم؛ به طوری که تصمیم داشتم به جبهه بروم؛ اما به جهت این که مسائل گذشته برایم نگرانی ایجاد کرده بود، بر آن شدم که اگر خدا بخواهد قبل از عزیمت به جبهۀ حق برعلیه باطل، مسائل خودم را روشن کنم؛ لذا ضمن استدعای دعای خیر و آمرزش خطاهای گذشته، چند سؤال دارم:
1. از سن بلوغ تا حال ـ قبل از توبه ـ به مدت سی سال نماز نخوانده ام. چه تکلیفی دارم؟ چه در زمان حیات و یا بعد از مرگ.
بسمه تعالی، نماز و روزۀ فوت شده قضا دارد. هر مقدار که تا زمان فوت بر ذمه باقیمانده، اگر پسر بزرگ دارید باید انجام دهد و گرنه باید وصیت نمایید برای شما نایب بگیرند و انجام دهند.
[[page 249]]2. به مدت سی سال نیز روزه نگرفته ام تکلیفم در این رابطه چه می باشد؟
بسمه تعالی، روزه هایی که عمداً افطار شده، علاوه بر قضا، کفاره هم دارد.
3. حدود 7 یا 8 سال پیش، خدمت یکی از روحانیون رسیدم و بدهی ام را بابت خمس حساب کردم و مبلغی از آن بدهی را نیز پرداختم؛ لکن تتمّه آن حساب (بدهی خمس) را نپرداختم. آیا همان حسابی که قبلاً نموده ام، مورد قبول است و باید بقیه را پرداخت کنم یا تکلیف دیگری است؟ «البته بعد از آن مدت، چنانچه بدهی دیگری داشته باشم باید بپردازم و لکن مورد سؤال، نسبت به حساب قبلی است».
بسمه تعالی، برای بررسی و تصفیه حساب، به یکی از وکلای مسلم الوکالۀ این جانب مراجعه نمایید.
4. با وجودی که سال های قبل، استطاعت زیارت حج را داشته ام و اهمال کرده ام، با توجه به این که تا چهار سال آینده عملاً برای بنده زیارت خانۀ خدا مقدور نمی باشد، اگر قبل از توفیق زیارت حج فوت شدم و برایم حج خریداری نمایند، باز هم شرعاً مسئول هستم یا نه؟
بسمه تعالی، باید از تأخیر عمدی حج واجب توبه کنید و حج را به جا آورید یا برای شما بعد از فوت، به جا آورند.
5. بدهی خمس را آیا می توان تماماً به حساب «100 امام» واریز نمود، یا این که باید آن را به حساب امام و بقیه را با اجازه، به سادات فقیر و مسکین داد؟
بسمه تعالی، به حضرت حجت الاسلام والمسلمین آقای پسندیده در قم بپردازید یا به شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامی قم حواله نمایید. ان شاء الله موفق باشید.
در خاتمه، از درگاه خداوند متعال طول عمر برای آن حضرت و پیروزی نهایی اسلام بر کفر را مسئلت دارم و چون اگر توفیق یابم ـ ان شاء الله ـ قصد عزیمت به جبهۀ نبرد حق بر علیه باطل را دارم و باید تکلیف شرعی خود را روشن کنم.
والسلام علی عباد الله الصالحین
[سؤال 1661] ----> 1594
3. پدری که روی بهانه گیری های غیرقبول شارع مقدس، تقریباً همۀ عمر، نمازش و احیاناً قضای روزه های سفری اش فوت شده است، آیا تکلیف فرزند بزرگ تر همان است که هست؟
[[page 250]]بسمه تعالی، چنانچه فوت نماز از روی طغیان نباشد بر پسر بزرگ تر واجب است.
[سؤال 1662] ----> 87
2. پدر و مادر من پسری بزرگ تر از من داشتند که در سنین طفولیت (دو سالگی) مرده است و بعد از مرگ او، اولاد ارشد پدر و مادر من هستم؛ آیا بعد از مرگ پدر و مادرم، طبق مسائل موجود در توضیح المسائل، نماز و روزۀ قضای آن ها بر من (که پسر دومشان هستم) واجب است یا خیر؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، شما پسر بزرگ تر هستید.
[سؤال 1663] ----> 674
2. شهیدی است مدت 4 سال نماز و روزۀ قضا دارد. آیا باید نماز قضای او را به جا آورد یا لازم نیست؟
بسمه تعالی، اگر مال ندارد یا وصیت نکرده، واجب نیست؛ مگر پسر بزرگ تر داشته باشد که بر او واجب است قضای نماز و روزه های فوت شده از پدر را به جا آورد.
[سؤال 1664] ----> 2006
3. پدری مدت 50 یا 60 سال نماز نخوانده و روزه نگرفته، با این که می توانسته نمازهایش را بخواند و روزه ها را بگیرد ولی نافرمانی کرده؛ از طرفی برای نماز و روزه های خود هم وجهی معین نکرده؛ آیا بعد از مرگش همۀ نماز و روزه ها را باید پسر بزرگ تر به جا بیاورد، با این که این شخص اصلاً مدت تکلیف نماز نخوانده و روزه نگرفته است؟ یا این که شخصی نماز می خوانده و روزه می گرفته ولی احیاناً بعضی از نمازها و روزه ها ترک شده ـ سهواً یا عمداً ـ کدام صورت بر پسر بزرگ تر واجب است بعد از مرگ پدر به جا بیاورد؟
بسمه تعالی، نماز و روزه که بر گردن پدر است، بر پسر بزرگ تر واجب
[[page 251]]است آن را قضا کند؛ مگر آن که پدر از روی طغیان و سرکشی ترک کرده باشد.
[سؤال 1665] 753
بسمه تعالی
حضور محترم دفتر حضرت امام «قم»، سلام علیکم
دفتر محترم؛ امیدوارم که به لطف خالق یکتا در امور محوله، موفق و مؤید باشید.
برادر گرامی؛ این جانب سربازی از راهی دور به شما روی آورده و از شما پاسخ سؤالی را درخواست می کنم و سؤال بدین شرح است:
برادری بزرگ تر از خود داشتم که به لطف باری تعالی در عملیات فتح المبین (2 / 1 / 61) به درجۀ رفیع شهادت نائل آمد و پدری ناتوان دارم که او مشغول کشاورزی است و برادری کوچک تر از خود دارم که پدرم را در امور کشاورزی یاری می دهد و کلاًّ سؤال بدین شرح است که برادرم شهید شده است (دارای زن و یک دختر یک ساله می باشد). و از نظر قضای نماز نمی دانم و از نظر روزه مطمئن هستم که روزه، کم گرفته است و حال از شما می خواهم که باید قضای نماز و کم و کسری روزه او را چه کسی باید رفع کند؟
بسمه تعالی، اگر مالی نداشته یا وصیت به نماز و روزه نکرده، قضای آن بر کسی واجب نیست؛ ولی اگر شما بخواهید تبرّعاً برای او قضای نماز و روزه او را انجام دهید مانع ندارد و کار خوبی است و باید به نیت قضای او به جا آورید.
[سؤال 1666] 754
بسمه تعالی
سلام علیکم، پدر بزرگوار! مسأله ای برای این فرزند کوچک شما پیش آمده که احتیاج به رهنمود شما می باشد.
[[page 252]]پدرم پنج سال پیش در یک تصادف کشته شد و طبق فتوای شما نمازهای پدر، بر گردن فرزند بزرگ است و الآن من فرزند بزرگ خانواده ام (البته پسر بزرگ)؛ پدرم در طول حیات نماز نخوانده. حال تکلیف من چگونه است؟ لطفاً مرا راهنمایی بفرمایید.
خداوند طول عمر به شما و پیروزی به رزمندگان اسلام عطا بفرماید؛ آمین.
بسمه تعالی، اگر از روی عناد و طغیان، نماز را ترک کرده، چیزی بر شما نیست.
[سؤال 1667] 755
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی، نایب الامام، امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی، دامت افاضاته سلام عرض می کنم و پس از تقدیم عرض سلام، سلامتی شما را از خداوند متعال خواهانم و خواهشمندم به مسائل زیر جواب بفرمایید.
1. پدر من در 63 سالگی از دنیا رفته است و تمام 48 سال، تکلیف نماز و روزه اش را خوب ادا نکرده است؛ تمام عمر نمازش غلط بوده و چندین سال هم اوایل جوانی، همان نماز غلط را نخوانده و مقداری از روزه ها را هم در صحت بدن نگرفته است. حالا من باید چه کار کنم؟ برای نماز و روزه وصیت هم نکرده است.
بسمه تعالی، اگر احتمال بدهید که تقصیر در یادگرفتن نمازش نکرده، قضای نمازهایی که خوانده، بر شما واجب نیست.
2. من خودم هم اوایل جوانی، مقدار کمی از نمازهایم قضا شده و نمی دانم چه نمازی هست و چه مقدار هم هست. بفرمایید چه کار کنم؟
بسمه تعالی، آنچه را یقین دارید نخوانده اید قضا نمایید.
[سؤال 1668] ----> 7357
2. در رساله ها مسائلی هست که نماز قضای پدر، بر پسر بزرگ تر واجب است. پس اگر مادری خدای نکرده کوتاهی کرده و یا به دلایلی نماز قضا دارد، بعد از موت او
[[page 253]]چه می شود؟ چون من در رساله جواب خود را پیدا نکردم، این سؤال را از شما می پرسم. و اگر نماز قضای زن به عهدۀ هیچ کس نیست، فلسفۀ این چیست؟
بسمه تعالی، قضای نماز و روزه مادر، بر پسر بزرگ تر واجب نیست.
[سؤال 1669] ----> 4267
2. در رسالۀ توضیح المسائل در احکام نماز، پنجم از نمازهای واجب را «قضای نماز پدر و مادر که بر پسر بزرگ تر واجب است» شمرده اما در مسأله 1390 نوشته شده: «نماز قضای پدر که بر پسر بزرگ تر واجب است» و اسمی از نماز مادر برده نشده است؟
بسمه تعالی، نماز مادر بر عهدۀ پسر نیست.
[سؤال 1670] ----> 2098
3. شهیدی که به علت تغییر مکان در جبهه روزه اش مانده، آیا روزه اش باید گرفته شود یا خیر؟ یا اگر باید گرفته شود، از خانوادۀ شهید، از کسان وی می توانند روزه اش را بگیرند یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر پسر بزرگ تر دارد، بر عهدۀ او است و در هر صورت، خانوادۀ او می توانند روزه های او را بگیرند.
[سؤال 1671] ----> 644
6. نماز و روزۀ قضای پدر و مادر، مخصوصاً پدر که بر پسر ارشد واجب می شود و باعث عسر و حرج بسیار است، باید حتماً پسر ارشد به جا بیاورد یا راه دیگری دارد؟
بسمه تعالی، باید پسر ارشد، خودش به جا آورد یا کسی را اجیر کند که به جا آورد.
[سؤال 1672] ----> 3281
2. مقدار نماز و روزۀ واجب بر فرزند ارشد، در صورت نبود وصیت، و علم به
[[page 254]]این که پدر بی نماز بوده، چه مقدار است؟
بسمه تعالی، هر مقدار از نماز و روزه که یقیناً از پدر فوت شده، باید قضا نماید.
[سؤال 1673] 756
بسمه تعالی
با درود بر رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی و سلامی گرم بر شما برادران عزیزی که اوقات گران بهای خود را صرف خدمت به امت شهیدپرور ایران می کنید.
این جانب برادر شهیدی می باشم که مدتی پیش در جبهه زبیدات در حالی که از مأموریت بازگشته و در کنار تانک خود نشسته مورد اصابت ترکش واقع شده و به درجه رفیع شهادت نایل می گردد (شرح نوع شهادت به این علت است که اگر در نوع فتوا اثری دارد ناگفته نمانده باشد) حال می خواستم بدانم کلاً تکلیف ما در مقابل نماز و روزه های قضا شده از طرف شهدا چیست؟ و اگر به گردن ما می باشد واجب است یا خیر؟ خدایا، خدایا، تا انقلاب مهدی، خمینی را نگهدار؛ آمین.
بسمه تعالی، اگر وصیتی نسبت به نماز و روزه دارد در ثلث ترکه اش نافذ است و اگر وصیت نکرده بر عهدۀ پسر بزرگ تر است که نماز و روزۀ قضا شده از پدر را انجام دهد و اگر پسر بزرگ تر ندارد بر دیگران واجب نیست و چنانچه بخواهند از مال خودشان نماز و روزۀ شهید را بدهند می توانند.
[سؤال 1674] ----> 1416
4. در صورتی که در تمام مدت عمرِ فرزند بزرگ تر، پدرش هم نماز و هم روزۀ خود را انجام داده، آیا انجام عبادات قبل از تولد، به عهدۀ فرزند بزرگ تر واجب است یا خیر؟
بسمه تعالی، انجام نماز و روزۀ فوت شدۀ پدر بر پسر بزرگ تر واجب است.
[[page 255]][سؤال 1675] ----> 4783
4. شخصی دو ماه قبل از مرگ، قادر به حرکت نبود و نتوانسته نمازهای واجب خود را به جا آورد و در این مورد هم وصیتی نکرده. تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، بر پسر بزرگ تر واجب است نمازهای قضا شدۀ پدر را به جا آورد.
[سؤال 1676] 757
بسمه تعالی 16 / 4 / 1361
با آرزوی توفیق الهی برای شما برادران و آرزوی طول عمر برای امام امت سؤالی دارم که جواب آن را بنا بر فتوای امام خمینی از شما مسئلت دارم.
پدرم مردی بوده که به هیچ وجه نماز نمی خوانده و روزه نمی گرفته و هفته ای یک بار هم مشروب الکلی می خورده است. ایشان قبل از به دنیا آمدن من فوت کرده اند. آیا به جا آوردن نماز و روزۀ ایشان بر من که تنها پسر ایشان هستم، واجب است؟ والسلام
بسمه تعالی، اگر ترک نماز و روزۀ پدر از روی طغیان نباشد بر پسر بزرگ تر واجب است که بعد از فوت او قضا نمایند.
[سؤال 1677] 758
بسمه تعالی 6 / 10 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
این جانب ساکن استان خوزستان به عرض امام عزیز می رساند که مدتی است در یک مسألۀ شرعی اشکالی دارم. از ساحت آن رهبر عزیز استدعا می شود که مرا راهنمایی نمایید.
در سال 48 پدرم فوت نمودند و آن موقع سن من ده سال بود. حال که به سن بلوغ رسیده ام، نماز قضای پدرم که حدوداً هجده سال می باشد بر من واجب است و حال
[[page 256]]آن که در ستاد بسیج اقتصادی به کار مشغول می باشم و به علت تراکم کار نمی توانم شخصاً نماز قضای پدرم را به جا بیاورم. در ضمن استطاعت مالی نیز ندارم که آن را خریداری کنم. حال از آن پدر بزرگوار تمنا دارم مرا راهنمایی نمایند.
بسمه تعالی، اگر برای شما امکان ندارد، هر وقت ممکن شد، ولو تدریجاً، خودتان قضا نمایید و یا دیگری را برای آن اجیر نمایید.
[سؤال 1678] ----> 919
2. پدرم حدود بیست سال پیش در سن 57 سالگی به رحمت خدا پیوست و آن طور که از مادرم سؤال نمودم که وضع نماز و روزه اش چگونه بوده و من که پسر بزرگ به حساب می آیم چگونه خواهد بود، گفت: از اواخر و یا اواسط عمر نماز و روزه را به جای می آورد، منتها نه به طور مرتب، و در حدود 40 الی 50 روز به فوتش سکتۀ مغزی نموده و قادر به انجام نماز و روزه نبوده و وصیت هم ننموده بود. تکلیف شرعی این جانب از نظر نماز و روزه چگونه خواهد بود؟
بسمه تعالی، هر مقدار یقین دارید که نماز و روزه بر او واجب بوده و ترک کرده را قضا کنید.
[[page 257]]