مجله کودک 72 صفحه 13

آنجا را نگاه کن. افق را می­گویم. رصد تمام ستارگان امکان­پذیر است.» سپس ابزار خود را در سطح افق خورشید قرار داد. از دور باغ­های انگور در نسیم خنک پاییز دشت مراغه آرام آرام تکان می­خوردند. آن روز، دوشنبه سوم جمادی الاول سال 657 هجری بود و فردا قرار بود ساختن بنای رصدخانه بزرگ مراغه آغاز شود. **** هلاکوخان مغول خیلی زود قبول کرد که خواجه نصیر رصد خانه مراغه را با تجهیزات کافی بسازد. .مغول­ها رفته رفته متوجه می­شدند که اداره کشور پهناوری مانند ایران جز با کمک وزیران کاردان و خردمند ایرانی امکان­پذیر نیست. هر چند خواجه نصیر وزیر هلاکو نبود، اما آوازه و شهرت و اعتبار علمی خواجه به هلاکو اجازه نمی­داد که با تصمیمات او مخالت کند. روزها از پی هم می­گذشت و بنای رصدخانه در نهایت آراستگی بالا می­رفت. خواجه منفذهایی را بر سقف عمارت رصدخانه با حساب دقیق نجوم ایجاد کرده بود که هر روزاز طلوع خورشید تا غروب آن، پرتو خورشید از آنها بر سطح زمین رصدخانه میافتاد و درجهها و دقیقه­های حرکت پرتو خورشید همراه با ارتفاع پرتو خورشید، اطلاعاتی درباره فصلهای چهارگانه، وضع آب و هوا و طول و عرض نقاط مختلف به دست می­داد. حالا نوبت گردآوری ستاره­شناسان و ریاضیدانان و ساخت ابزار نجومی مورد نیاز رصدخانه رسیده بود. فرزندان خواجه، صدرالدین علی و اصیل­الدین حسن دست به کار شدند. سفر آنان به دور و نزدیک آغاز شد و رفته رفته اعضای علمی رصد خانه مراغه شکل گرفتند. فخرالدین اخلاطی مهندس و استاد علوم ریاضی از گرجستان، نجم الدین کاتب استاد هندسه و علم رصد ستارگان از بغداد، مویدالدین عرضی سازنده ابزار نجوم و استاد در هندسه از دمشق، منجم چینی به نام شینگ از اهالی خانبالغ چین و تعداد دیگری از ستاره­شناسان ماهر جهان آن روز به مراغه آمدند. علاوه بر این، خواجه نصیر دست به کار شد تا یکی از بزرگترین کتابخانه­های آن روز جهان را در کنار رصدخانه مراغه برپا کند. او مأمورانی را به کشورهای مختلف فرستاد تا هر کتاب علمی ارزشمندی را که یافتند به مراغه بیاورند. او مغولها را مجبور کرد تا کتابهای نفیسی که از غارت کتابخانه­های دمشق، خراسان، موصل (عراق) و بغداد به دستشان افتاده بود، دسته دسته، بار کاروانها کنند و به مراغه بیاورند. امروز در شمال غربی مراغه، در بالای تپه­ای که به «رصد داغی» معروف است، بقایای رصدخانه مراغه همچنان پابرجاست. بنایی که نشان ازتمدن، فرهنگ و دانش پربار ایران اسلامی دارد.