مجله کودک 80 صفحه 16

دانش دوست یک شمع هم کافی است به قبل از قرن پانزدهم میلادی، «قرون وُسطی» می­گویند. در این دوران اروپاییان در آتش نادانی و جهالت می­سوختند. مثلاً در اروپای آن روز، شستشوی بدن و حمام کردن کار ناپسندی به شمار می­رفت. در تاریخ نوشته­اند که علت اختراع عطر و ادوکلن توسط فرانسویان،از بین بردن بوی نامطبوع بدن شسته نشده بوده است! درست در همان زمان، پاکی و طهارت در آیین اسلام از اهمیت ویژه­ای برخوردار بود. غسل­های متعدد، وضو و شستشوهای پنج­گانه در روز، علاوه بر جنبه مذهبی، از نظر بهداشتی هم اهمیت زیادی داشت. از همان زمان فضای شستشو یعنی حمام­ها، در معماری شهرها از اهمیت ویژه­ای برخوردار شد. حمام «شیخ بهایی» یکی از این مکان­های نظافت بود که در اصفهان قرار داشت. شیخ بهایی از دانشمندان و فیلسوفان نامدار کشور ما است که در ساخت این حمام ابتکار علمی خاصّی را به کار برد. او با استفاده از روش عایق­بندی کامل، کاری کرد تا تلف شدن حرارت «تون» که همان آتشدان حمام بود به کمترین اندازه خود برسد. در حمام­های قدیم در محل آتشدان، از خار بیابان، برگ خشک درختان و فضولات حیوانی برای سوخت استفاده می­کردند. شیخ بهایی بر روی لایه­ای از مصالح ساختمانی، ترکیبی از خاک رس، آهک و پشم بز قرار داد. سپـس با لایه­ای از کرباس و قیر تا لبه دیگ آب گرم حمام، کار آب­بندی را انجام داد. کف خزینه (فضای حوض مانندی که برای شستشو داخل آن می­شدند) را با ماده­ای به نام ساروج پوشانید تا هنگام روشن بودن آتشدان، آب خزینه کاملاً گرم شود. می­گویند با چنین عایق­بندی، حمام شیخ بهایی با انرژی یک شعله شمع گرم می­شده است. امروزه با روشهای علمی حرارت­سنجی که به«ترمومتری» معروف است، ثابت شده است که با عایق­بندی فضاهای ساختمانی،می­توان با گرمای کم، دمای داخل فضا را بالا برد. چهارشنبه سوم اردیبهشت، سالروز بزرگداشت این دانشمند ایران اسلامی است که اینک در مشهد مقدس مدفون است.