عقول عشره، یادگاری از هیئت قدیم

‏‏عقول عشره، یادگاری از هیئت قدیم‏

‏‏یک جهت تنبیهی در مسأله باقی مانده و آن این است که چرا عقول را منحصر به‏‎ ‎‏عقول عشره دانسته اند؟‏

‏‏علت آن ازدواج نمودن عقل حکیم با رصد مترصدین و جمع شدن عقل وی و‏‎ ‎‏رصد منجم است؛ زیرا اگر حکیم به عقل حِکْمی خود اکتفا کند عقول را غیر متناهی‏‎ ‎‏می بیند؛ چنانکه اشراقیون که رصد را در نظر نگرفته اند، قائل شده اند به اینکه عقول‏‎ ‎‏غیر متناهی است،‏‎[1]‎‏ ولی مثل شیخ الرئیس چون اهل رصد بوده و به عقیدۀ منجمین نُه‏‎ ‎‏فلک دیده است به عقول عشره قائل شده است.‏‎[2]‎

‏‏بنابراین: از زمانی که افلاک تسعه را باطل دانسته اند عشریت عقول هم از بین‏‎ ‎‏رفته است.‏

‏‎[[page 381]]‎