راه مناقشه در کلام بزرگان را باز کردند

‏‏راه مناقشه در کلام بزرگان را باز کردند‏

‏‏ابتدایی که امام به نجف تشریف آوردند از ایشان خواهش شد درس را شروع‏‎ ‎‏بفرمایند. امام سؤال کردند: «بیشتر روی قواعد بحث کنیم، یا روی روایات و نقل‏‎ ‎‏اقوال»؟ همۀ رفقا به اتفاق گفتند که: «ما بیشتر مایلیم از قواعد شروع کنیم». یعنی‏‎ ‎‏همان کاری که شیخ انصاری در کتاب «مکاسب» کرده است، چون ایشان از بیع‏‎ ‎‏شروع کردند. آن وقت ایشان تحولی در نجف (حداقل در ما) ایجاد کردند که‏‎ ‎‏موجب شیفتگی ما به خودشان شد و روز به روز بیشتر می شد. تا آن زمان مسألۀ‏‎ ‎‏اقوال بزرگان در فقه، به عنوان حریمی مقدس بود. مثلاً اگر می گفتیم، این نظریۀ‏‎ ‎‏مرحوم نائینی است، برای دلیل کافی بود. اینقدر مسأله شخصیت بر آراء اثر‏‎ ‎‏می گذاشت. این موضوع در واقع فقه را از صورت تحقیقی به صورت تقلیدی‏
‏‎[[page 211]]‎‏درمی آورد. می گویند بعد از شیخ طوسی، تا قبل از ابن ادریس، فقه صورت تقلیدی‏‎ ‎‏به خود گرفته بود. آن بزرگ آمد و این حریم را درید و تحقیق را شروع کرد. اخیراً‏‎ ‎‏فقه، واقعاً رنگ تقلیدی به خود گرفته بود. مثلاً اگر گفته می شد کلام، کلام مرحوم‏‎ ‎‏آقاضیاء یا مرحوم نائینی یا آقاشیخ حبیب اللّه رشتی یا مرحوم فشارکی اصفهانی یا...‏‎ ‎‏است، انتساب قول به این گوینده ها، یک نوع حریم ایجاد می کرد. لذا طلبه هایی‏‎ ‎‏مانند ما این جرأت را به خود نمی دادند که رأیی برخلاف رأی بزرگان دهند یا‏‎ ‎‏تحقیق کنند. ولی امام یک تحول ایجاد کردند، یعنی راه مناقشه در کلام بزرگان را باز‏‎ ‎‏کردند و حریم را شکستند و به عالم تحقیق و فقاهت این درس را دادند که باید‏‎ ‎‏حریم کلام بزرگان را شکست.‏‎[1]‎

‏‏*  *  *‏

‏‎ ‎

‏‎[[page 212]]‎