عالم ترین عالمان شیعه
بیشتر عالمان شیعه که در سطح عالی در فقه و اصول تحقیق کرده اند، با فلسفه و کلام رابطه ای نداشته اند. یا برعکس، کسانی که به فلسفه می پرداختند و ذوق فلسفه داشته اند، ذوق عرفان نداشته اند. در فلسفه، آنهایی که فلسفۀ اشراق را برگزیده اند،
[[page 225]]خیلی با فلسفۀ بوعلی سر و کار ندارند. اما در طول تاریخ تشیع، حضرت امام از جمله اشخاص کم نظیری بودند که در همۀ موارد فوق مطالعه کرده و صاحب نظر بودند. در فقه و فقاهت، ایشان از عالم ترین عالمان شیعه بودند. در مباحث اصول، تحقیقات بسیار دقیقی داشتند که منحصر به خودشان بود. در علم کلام فوق العاده بودند و در آن تجربۀ بسیاری داشتند. در فلسفه در آرای مختلف، صاحب رأی بودند. تسلط ایشان نیز در عرفان بر همگان آشکار شده است و کمتر کسی است که اکنون دیگر اشعار عرفانی امام را نخوانده و یا حداقل ندیده باشد.
* * *
[[page 226]]