اسلام در اندیشه و عمل امام خمینی
محمد اوکیتا
بسم الله الرّحمن الرّحیم؛ اللهم صلی علی سیدنا محمد وآل محمد.
خانمها و آقایان، مایلم از این فرصتی که به دست آمده، استفاده کنم و سلام اخوت آمیز برادران و خواهران کشور مالی را ـ کشوری که من در آنجا به دنیا آمده ام ـ نثار شما کنم. موضوع «امام خمینی» موضوع پُر کاری است، و صحبت کردن در بارۀ شخص ایشان به طور کلی، و آنچه امروز در این کنفرانس به آن پرداخته می شود، کار مشکلی است.
تا اینجا دوستان قبلی مطالب بسیار زیادی در بارۀ حضرت امام گفته اند، و من فکر نمی کنم بتوانم چیز زیادی به این حرفها اضافه کنم. من بیشتر مایلم در بارۀ امام خمینی، و رابطۀ اعمال او با اسلام صحبت کنم، چون همین اعمال است که وحدت و همبستگی اعمال اسلامی ما را همان گونه که در زمان حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ عمل می شد، نظام مند می کند؛ در اعمالی که در طول قرنها گفته شده است که اهداف خود را از دست داده اند. من قصد دارم به دو نمونه از این اعمال که
[[page 65]]عبارتند از: نماز و حج، بپردازم.
نماز نشانۀ همبستگی و وحدت مردم است؛ ما می دانیم که در صدر اسلام، نمازها را در مساجد به جای می آوردند، و در زمان حضرت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ مسجد محلی بود که همۀ اعمال دینی در آن انجام می شد؛ و امروز مایۀ تاسف است که می بینیم مساجد نقشی را که داشتند از دست داده اند. یکی از کارهایی که امام خمینی انجام داد و کار بسیار مناسبی هم بود، این بود که نوع زندگی در مسجد را با زندگی که هر روز در دیگر مکانها صورت می گرفت، از هم جدا کرد و به همین دلیل هم بود که مطالبات و ادعاهای خود را از ایران آغاز کرد و بعدها با ادامۀ اقامۀ دعوی، آنها را تا خارج از ایران، و تا فرانسه، یعنی به جایی که تبعید شده بود نیز تسری داد.
امام خمینی تلاش نمود با انجام کارهای مختلف، مردم را در ایران بسیج نماید. سالهای زیادی بود که مساجد در ایران وجود داشت، اما چطور شد که مسلمانان به پیام امام خمینی رو آوردند؟ دلیلش این بود که اسلام دینی است که بر پایه حقیقت بنا شده است و اهمیت بسیاری برای علم و دانش قائل است؛ لذا یک انسان جاهل هرگز نمی تواند بشر را به سوی خدا رهبری کند.
بنا بر این، امام خمینی با رفتار خود نشان داد که نه تنها با مشکلات و مسائل گوناگون مسلمانان روبروست، بلکه توانست راهکاری نیز برای حل آنها پیدا کند و این راهکار، آن بود که توانست بین عمل و اندیشۀ مردم توازن برقرار کند؛ زیرا اسلام دینی نیست که بر پایۀ سلطنت بنا شده باشد و نیز هیچ وقت، دینی نبوده که مردم را در محرومیت نگه داشته باشد. اسلام دینی است که قادر است توازن اصلی میان عمل و اندیشه را برقرار
[[page 66]]سازد. امام خمینی برای خود قیام نکرد، وی هماهنگ با قرآن عمل می کرد و اصولی که او کار خود را بر مبنای آن پایه گذاری کرد، در قرآن وجود دارد. قرآن می فرماید: عمل کنید و خدا گواه بر اعمال شما خواهد بود؛ همان گونه که بر اعمال پیامبران نظارت می کرد. تا زمانی که مردم نخواهند خود را تغییر دهند، خداوند آنچه را که در بین مردم وجود دارد، تغییر نخواهد داد. در اینجا اینگونه نتیجه می گیرم که مهمترین عنصر یا عامل در کرۀ خاک، خود انسان است. چنانچه بخواهیم این جهان را تغییر دهیم نمی توانیم به درختان و یا به حیوانات اعتماد کنیم، بلکه باید تاکیدمان به انسان باشد تا او این کار را خود انجام دهد.
بنا بر این، واقعیت اینجاست که بیاییم فکرمان را به آنچه که در درون مساجد می گذرد، متمرکز کنیم، زیرا آنچه به طور کلی در بیرون از مساجد اتفاق می افتد در سرنوشت انسان موثر نیست؛ افراد بسیاری بودند که ماندن در مسجد برایشان تلف کردن عمر به حساب می آمد. امام خمینی ثابت کرد که یکی از مردان اسرارآمیز قرن است؛ زیرا علاوه بر اینکه بخشی از زندگی خود را در مسجد به عبادت و تعلیم و تعلم گذراند، در دیگر بخشهای زندگی نیز خود را درگیر کرده بود؛ و این امر موید آن است که امام خمینی نه تنها مرد دین، بلکه مرد عمل نیز بود و به دلیل همین ویژگی شخصیتی بود که توانست به گونه ای در جهان عمل کند که رفتار انسان را تغییر دهد. این بدان سبب بود که او معتقد بود زندگی فقط در نماز و به مسجد رفتن خلاصه نمی شود. راهی را که امام خمینی در پیش گرفت بسیار پیچیده بود، و در این نکته خلاصه می شود که انسان غرب و شرق هر دو را به طور کامل قبول نکند.
من قصد دارم راجع به «نماز جمعه» که به وحدت داخلی مردم یک
[[page 67]]کشور، و موضوع «حج» که به همبستگی و وحدت جهانی مسلمین تاکید دارد صحبت کنم.
... ما باید از خود بپرسیم که آیا پیش از این به طور کامل پیرو راه امام خمینی بوده ایم یا اینکه خود را کنار کشیدیم؟ و اگر هم سعی داریم امروز به آن برسیم، باید حداقل تا جایی پیش رفته باشیم؛ زیرا ما اکنون به مدت صدها سال است که دربارۀ حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ فقط صحبت کرده ایم؛ به همین دلیل است که هنوز به معنای واقعی مسلمان نشده ایم.
گرچه امام خمینی انقلاب را در ایران به وجود آورد؛ اما ایران هنوز نتوانسته است بر تمام موانع و مشکلات خود فائق آید. هنوز موانع بسیاری وجود دارد؛ و ما برای اینکه بتوانیم بر آنها پیروز شویم، لازم است با شهامت باشیم و در برابر پرداخت هزینه های سنگین ایستادگی کنیم.
شنیده ام که قرار است در پایان این کنفرانس برای دستیابی به اهداف آن، راهکارهایی مشخص شود؛ اما نباید چندان خوشحال باشیم که آری، ما توانسته ایم در این کنفرانس در بارۀ ارزش انسان صحبت کنیم. برای من موجب شادمانی بسیار است که مسائلی را در این باره از شما بشنوم.
متشکرم
[[page 68]]