دشتهای بزرگ در
خانههای کوچک
دختران جوان، گلیمبافی را بسیار زود یاد میگیرند تا گلیمها و فرشهای زیبا برای جهیزیه خود تهیه کنند. وقتی دختران دم بخت، گلیم جهیزیه خود را میبافند، سعی میکنند تا زیباترین طرحها و نقشها را روی آن به کار برند. آنها تصویر یک دختر و پسر را به عنوان عروس و داماد در دو طرف گلیم میبافند و آن را به خانه شوهر میبرند.
وقتی صحرانشینان به محل مناسب میرسند، چادرهای خود را برپا میکنند. خانه آنها همین چادرها و خیمههای پارچهای است. زندگی در این چادرها، حال و هوای دیگری دارد.
وارد چادر عشایر که میشویم، سطح زمین از گلیمهای رنگارنگ پوشیده شده. یک گلیم زیبا میان چادر آویزان است و اتاق زنان و مردان را از هم جدا میکند. زمان ناهار که فرا میرسد، زن عشایری، گلیم کوچکی را که سفره نام دارد پهن میکند. مردان و کودکان ایل که از کار روزانه و مدرسه آمدهاند، «خورجین»های خود را گوشهای میگذارند و دور سفره جمع میشوند. «خورجین» گلیم مخصوصی است که عشایر آن را به عنوان کیف در اندازههای کوچک و بزرگ میبافند. آنها خوراک، پوشاک و دیگر وسایل خود را در خورجین حمل میکنند. هنگام نماز، عشایر «سجاده» دستباف خود را پهن میکنند که آن هم نوعی گلیم است و نقش و طرح آن خاص سجاده بافته میشود.
مردم ایل بسیار مهماننوازند. آنها پذیرایی از مهمان را در حضور بافندگان گلیم و قالی، نشانه احترام به مهمان میدانند. داخل چادرها مثل خانهها و آپارتمانهای شهری، خبری از مبلمان و میز و صندلی نیست. مهمان
و میزبان به پشتیهای زیبایی به نام «مخده» تکیه میدهند. گاهی هم رختخوابها را تا میکنند و روی هم میگذارند و رویش را با گلیمهای زیبا میپوشانند تا به آن تکیه دهند. از مهمانان با انواع خوراکیهایی که عشایر خودشان تهیه کردهاند، پذیرایی میشود.
شبهای زمستان، اهل خانه همگی دور کرسی مینشینند. عشایر روی کرسی را گلیم زیبایی میاندازند. به این گلیم «روکرسی» میگویند. نشستن به دور کرسی و گوش دادن به قصههای ریش سفیدان ایل، شبهای زمستانی صحرا را گرم و دلنشین میکند.
گلیم، علاوه بر کاربردهایی که گفته شد، سرمایه هر چادرنشین نیز هست. او با فروش دستبافتههای خود، دیگر وسایل مورد احتیاجش را تهیه میکند.
روی گلیمها، نقشهای زیبای بسیاری دیده میشود. اشکال هندسی، شکلهای ساده شده حیوانی مثل طاووس، پرندگان، شتر و اسب و آهو؛ گاهی هم حیوانات عجیب و خیالی، گاهی هم نقش آدمک و یا اشیایی مثل کوزه، پارچ و وسایل خانگی.
به غیر از ایران در کشورهای دیگر مثل افغانستان، ترکیه، مراکش و الجزایر هم گلیم، بافته میشود. هر منطقهای که گلیم بافی در آن مرسوم است، طرحها و نقشهای خاص آن منطقه روی گلیمها بافته میشود. این نقوش آنقدر زیبا هستند که چادرهای ساده صحرانشینان را به خوبی تزیین میکنند. دیدن هر گلیم، آسمان پرستاره صحرا، دشتهای سرسبز و کوههای بلند را به یاد ما میآورد. یک گلیم زیبا، دشتهای رنگین را به اتاق شما هم خواهد آورد.
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 10صفحه 25