مجله نوجوان 11 صفحه 29

علمی مرجان خوارزمی مرگ به خاطر چند تا دایره! نگاهی به دنیای آقای ارشمیدس وقتی دنیا پر از آدم است، طبیعی است که انتظار داشته باشیم همه جور شخصیتی بیناین همه آدمهای جورواجور پیدا بشوند مثل خدمتکار، معمولی، سالم، ناسالم، بی سواد و دانشمند. تعداد هیچ کدام ازاین مجموعهها کم نیست از جمله تعداد دانشمندها ولی بعضی از آنها به خاطر اولین بودنشان روی زندگی آدمهای هم دوره شان و زندگی آدمهای دورههای بعد تاثیر زیادی گذاشتهاند. یکی از این دانشمندهای معروف، آقای ارشمیدس بوده که علم و دانش آنقدر برایش اهمیت داشته که فکر کردن به آن حتی توی حمام که اکثرا ترجیح می دهند فقط خودشان را بشویند و آواز بخوانند و گاهی وقتها فقط آواز بخوانند- هم دست از سرش بر نمیداشته است. آقای ارشمیدس در فاصله سالهای 287 تا 212 قبل ازمیلاد مسیح زندگیمی کرده و یک دانشمند پرکار بوده که اختراعات بزرگی را در طول زندگی­اش بهایم خودش ثبت کرده است. حتما شما هم می دانید که خیلی از کشفیات و اختراعات بشری به نابودیهای بزرگ جوامع و آدمها منجر شده است. یکی از مهم ترین کشفیات آقای ارشمیدس هم زرگری را کهمی خواست مثل خیلیهای دیگر یک تقلب کوچک بکند، به کام مرگ فرستاد. زرگر هرگز فکر نمی کرد تقلبش فاش شود. واقعیتاین بود که اگر آ قای ارشمیدس در حمام، جرم حجمی را کشف نمی کرد، باید اعتراف کنیم که حق با زرگر بوده. ماجرا ازاین قرار بود که پادشاه دستور ساخت تاجی از طلای ناب را به زرگر مرحوم داده بود و بعد از تحویل گرفتن تاج، با وجودی که از شکل و شمایل تاج خیلی راضی بود ولی ته دلش به زرگر شک داشت. پادشاه فکر کرد، زرگر به جای استفاده از طلای ناب از نقره یا فلز دیگری در ساختمان تاج استفاده کرده است. وزن تاج درست برابر وزن طلایی بود که پادشاه به زرگر تحویل داده بود. به خاطر همین، تشخیص تقلب در آن، آن هم با دانش مردمان آن زمان کار آسانی نبود. پادشاه از ارشمیدس خواست، ته و تویاین ماجرا را در بیاورد برای همین آقای ارشمیدس تمام مدت به مساله پادشاه فکرمی کرد، حتی در حمام، خلاصه آقای ارشمیدس پایش را داخل لگن یا خزینه یا هر چیز دیگری که آن وقتها برای حمام کردن داخلش می رفتند، گذاشت و متوجه شد که سطح آب بالا آمده، بیچاره زرگر! آقای ارشمیدس، اوره کاء اوره کا گویان( اوره کا به زبان ارشمیدسیها یعنی یافتم) از حمام بیرون پرید و شروع کرد به انداختن اشیای مختلف در آب و فکر و بررسی، او متوجه شد که در یک حجم مساوی، طلا از نقره سنگین تر است بنابراین مثلا نیم کیلو طلا که حجم کمتری از نیم کیلو نقره دارد، آب کمتری را جابه جا می کند بعد در سه ظرف کاملا یکسان آزمایشش را تکرار کرد. در ظرف اول هم وزن تاج، طلا، در ظرف دوم هم وزن تاج، نقره و در ظرف سوم خود تاج را فرار داد و متوجه شد که آبی که تاج جابه جامی کند از طلا بیشتر و از نقره کمتر است.این ثابتمی کرد که تاج نه طلای خالص است و نه نقره خالص بلکه مخلوطی ازاین دو است؛ انسانی که به قیمت سر آقای زرگر تمام شد آقای ارشمیدس از معدود دانشمندانی بود که برای اثبات نظرشان دست به آزمایش می زد چون بقیه آدمهایی که در آن دوران خودشان را به اسم دانشمند، جا زده بودند، فقط فکرمی کردند و پز فکر کردنشان را به مرد بیچاره تقدیم می داشتند! یکی دیگر از مهمترین کارهای ارشمیدس پیدا کردن مساحت دقیق دایره بود. او توانست راه حل شگفت انگیز این مساله را هم پیدا کند. خود ارشمیدس بیشتر از همه اختراعات و کشفیاتش، ازاندازه گیری حجم و مساحت کره و مساحت دایره خوشش می آمد؛ به خاطر همین از دوستانش خواسته بود روی سنگ قبرش کرهای را درون استوانهای ترسیم کنند. می گویند آقای ارشمیدس دایرههایی روی زمین کشیده بود که یک سرباز رومی مزاحمش شده و دایرههای او را به هممیریزد. ارشمیدس با خشم به او اعتراض می کند و سرباز که تحمل سرزنش شنیدن را نداشت او را به قتلمی رساند.