مجله نوجوان 66 صفحه 22

بازی شاه و وزیر این بازی از بازی های سنتی استان کرمان است که برای آن به یک جعبه کبریت ، بیش از 4 نفر بازیکن آماده و یک وسیله برای کتک زدن ، نیاز داریم ! برای شروع بازی روی جعبۀ کبریت را با نام یا علامت مشخص می کنند . یک طرف شاه ، یک طرف وزیر و دو طرف صاف کبریت ، یک جلّاد و و دیگری دزد ، نام گذاری می شوند ، اگر کسی شاه شود ، باید بقیه ، کبریت را پرتاب کنند تا وزیر مشخص شود و تا زمانی که وزیر و شاه مشخص نباشند . هر کس هم که دزد شود ، مجازاتی ندارد . بعد از اینکه شاه و وزیر مشخص شد ، دو نفر بعد پرتاب می کنند . هنگامی که دزد بیاید وزیر فوری دزد را می گیرد و نزد شاه برای صدور حکم می برد . بعد از تعیین حکم ، وزیر دستور می دهد که چند ضربه شلاق به او بزنند ، اگر شاه دلش به حال دزد بسوزد ، دستور می دهد مثلاً چند ضربۀ پنبه ای به او بزنند که جلاّد باید او را آهسته بزند و اگر بگوید آتشین . باید او را محکم بزند ، شاه باید سعی کند تعداد ضرباتی را که دستور می دهد ، زوج نباشد . اگر زوج بود یکی از ضربه ها را خود شاه نوش جان می کند . وقتی کبریت را پرتاب می کنند ، اگر طولی بایستد ، کسی که آن را پرتاب کرده یک بار دیگر برای جایزه کبریت را پرتاب می کند تا یکی از علایم مشخص بیاید . www . persian . org یادی از شادوران ایرج جهانشاهی زنده یاد ایرج جهانشاهی قاجار (1370 - 1305) معّلم ، نویسنده ، مترجم و ویراستاری بود که در زمینۀ کودک و نوجوان فعالیت می کرد . او بنیان گذار و مدیر مسئول مجله های آموزش پیک بود که در سال 1352 ، جایزۀ جهانی گسترش فرهنگی را به خود اختصاص دادند . نکتۀ جالب توجه در کار آقای جهانشاهی پیشگفتارها و توضیحاتی است که برای آثارش نوشته است . او با بچّه ها درد دل می کند و توضیحات او برای قصه ها ، افسانه ها ، کتابهای بازی و سرگرمی نوشته شده است . مثلاً آقای جهانشاهی ، کتابی به نام 42 بازی با 24 چوب کبریت دارد که در این کتاب ، خواننده پیش از شروع می داند که آنچه می خواند تنها یک کتاب بازی و سرگرمی نیست ، بلکه کتابی است برای اندیشیدن و یافتن راه درست رسیدن به هدف . عنصری به نام گوگرد نام گوگرد از واژه لاتین سولفور گرفته شده است . این عنصر تنها شبه فلزی است که از دیرباز به شکل طبیعی آن شناخته شده و در گذشته آن را کبریت ، می نامیدند . گوگرد سیزدهمین عنصر فراوان در پوسته زمین است . این عنصر غیرفلزی ، از اعضای گروه ششم جدول تناوبی است و از نظر شیمیایی بسیار فعال است . کلکسیون کبریت در موزۀ مردم شناسی مهریز موزۀ مهریز ، یک حمام قدیمی بوده که در سال 1379 مرمت و در سال 1380 به عنوان موزه افتتاح شده است . این موزه پر از ابزار و وسایل زندگی مردم در سالیان گذشته است ، مثل پوشاک ، ظروف سفالی ، مسی و شیشه ای و ابزار مشاغل . علاوه بر این در موزۀ مردم شناسی مهریز . قرآنها ، نسخه خای خطی ، وسایل روشنایی و البته یک کلکسیون دیدنی و جالب از کبریت ها هم برای تماشا وجوددارد . بر کبریت چه گذشت ؟ کبریت کوچک ، ته صف ایستاده بود . او همیشه دوست داشت با بقیه فرق داشته باشد . دوستانش مثل او فکر نمی کردند . آن ها معتقد بودند ، کبریت برای آتش گرفتن است . فرقی ندارد کی و کجا ، اینهم کاری است . مثل کارهای دیگر که می بایست آنرا درست انجام می دادند . امّا کبریت کوچک ، اصلاً موافق نبود . او نمی خواست مثل بقیۀ آتش بگیرد ، بسوزد و از میان برود . دوست نداشت عادی باشد و مثل بقیه در یک لحظه تمام شود . او احساس بدی داشت . پیش خود فکر کرد ، قوطی کبریت هر روز خالی تر می شود . خیلی زود نوبت او است و او اصلاً دوست نداشت آتش بگیرد . این بود که خودش را از قوطی کبریت بیرون انداخت و خیلی خوش شانس بود چون در جوی آبی افتاد و همه جا را گشت و گشت ولی راستش را بخواهید ، هنوز هم شاد نبود چون آنقدر خیس بود که هرگز آتش نمی گرفت کبریت کوچک در دلش ، چیزی کم داشت .