مجله نوجوان 66 صفحه 31

مرجان خوارزمی علمی شیمی دیگر به چه دردی می خورد ؟ شیمی چنانچه افتد و دانید از دروس مشکل دبیرستان است ، اشکهای بسیاری را درآورده و یکی از عذابهای الیم کنکوریهاست . این علم در کتابهای دبیرستانی ما به طور فشرده تدریس می شود ولی کمتر دانش آموزی است که به کاربرد های آن در زندگی روزمره ، فکر کند . شیمی ما را احاطه کرده است . از لباسی که می پوشیم ، غذایی که می خوریم و هوایی که تنفس می کنیم تا واکنش های شیمیایی سلول های بدنمان و پدیده های گوارش و جذب مواد غذایی همه و همه به علم شیمی وابسته اند . علم شیمی دربارۀ اجسام و خواص و ساختمان آن ها و واکنش هایی که آن ها را به اجسام دیگر تبدیل می نماید بحث می کند . علم شیمی از قدیمی ترین علومی است که بیشتر به دنبال کشف رموز آن بوده است . طی هزاران سال ، دانش شیمی به تهیّۀ اکسیرها و جستجوی اکسیر طلاساز و اکسیر جاودانگی و سایر اکسیر های جادویی محدود بود و دانشمندان و جادوگران به دنبال کشف اکسیر هایی بودند که ماده ای را به مادۀ دیگر و مرگ را به زندگانی و پیری را به جوانی تبدیل کنند . یونانیان قرن پنجم که همواره درصدد پی بردن به رموز و اسرار طبیعت بودند آب را عنصری ساده می پنداشتند در حالی که آب از دو عنصر سادۀ هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده است . فکر کردن به عناصر ساده از امپدوکل و ارسطو آغاز شد . ارسطو معتقد بود که 4 عنصر آب ، هوا ، خاک و آتش مظهر خواص اصلی مواد ، از جمله رنگ ، استحکام و حالت اجسام می باشند و از ترکیب آن ها ، مواد گوناگون به وجود می آید . شیمی در طول تاریخ طولانی و تکاملی خود دوران های گوناگونی را پشت سر گذاشته که می توان آن را به سه بخش عمده تقسیم کرد : - دوران باستان که هنوز شیمی به صورت یک علم مشخص در نیامده بود . - دوران کیمیاگری از آستانۀ پیدایش مسیحیت تا سال های 1700 میلادی - دوران شیمی جدید در سراسر دوران قرون وسطی ، دانش شیمی هم مثل سایر رشته های علم پیشرفت قابل ملاحظه ای نکرد . کشف الکل و جوهر گوگرد (زکریای رازی) و کشف فسفر (براند) از دستاورد های دورۀ کیمیاگری است . در اوایل قرن هجدهم شیمی به صورت دانشی حقیقی درآمد . رابرت بویل انگلیسی ، اوّلین کسی بود که با عقاید قدما دربارۀ عناصر چهارگانه و تبدیل فلزات مخالفت کرد . ژوزف بلاک شیمیدان اسکاتلندی در سال 1757 ، گاز کربنیک را به دست آمد و آن را هوای ثابت نامید و پرستیلی در سال 1774 از حرارت دادن اکسید قرمز جیوه به اکسیژن رسید . کشف هیدروژن ، دو سال بعد و با دستان هنری کاوندیش صورت گرفت . لاووازیه که در حقیقت بنیانگذار شیمی جدید محسوب می شود ، گام های بلندی در راه آزمایش و پژوهش علمی برداشت . لاووازیه به تفسیر علمی درسی برای پدیدۀ سوختن و ارتباط آن با هوا دست یافت و ثابت کرد که عمل سوختن یعنی ترکیب جسم با اکسیژن ، او سپس یکی از قوانین اصلی شیمی ، یعنی علم بقای ماده را وضع کرد . در آغاز قرن هجدهم ، یعنی در سال 1800 میلادی ، ولت ، فیزیکدان انگلیسی ، اوّلین پیل را کشف کرد و از آن پس ، الکتروشیمی هم در اختیار دانش پژوهان قرار گرفت . شیمی جدید در حدود سال 1760 و با به وجود آوردن استیلن از ترکیب مستقیم کربن و هیدروژن توسط بریتو ، شیمیدان بزرگ فرانسوی آغاز شد . شیمی جدید به عنوان یک علم ، طی 200 سال گذشته ، به راهش ادامه داد و از همان آغاز به کلی از شیوه های کیمیاگری دور شد . از آغاز قرن نوزدهم علم شیمی کاربردی وسیعتر یافته و در تکنولوژی و زندگی ما حضوری بسیار چشمگیر دارد .