مجله نوجوان 80 صفحه 19

مساجد معروف ایران فریده جاوید جهرمی مسجد گوهرشاد / مشهد مقدس مسجد جمکران / قم مسجد امام / تهران مسجد کبود / تبریز مسجد تاریکخانه / دامغان مسجد و مناره علی / اصفهان مسجد امام / اصفهان مسجد معادن الملک / کرمانشاه مسجد عقیق / شیراز مسجد حاج علی آقا ( چهل ستون) / کرمان و . . . مساجد جامع مساجد جامع نیز در اکثر شهرها از جایگاه ویژه ای برخوردارند . برخی از این مساجد عبارتند از : مسجد جامع اصفهان ، یزد ، سمنان ، ساوه ، کرمان ، سبزوار ، خراسان ، نائین ، گنبد ، نطنز کاشان ، دزفول خوزستان و . . . مسجد جامع اصفهان قدیمی ترین بنای تاریخی اصفهان را باید مسجد جمعه یا جامع اصفهان تلقی کرد . سیمای فعلی مسجد ، عمدتاً مربوط به اقدامات دوره سلجوقی است اما تعمیرات و الحاقات آن به دوران های بعد بخصوص عصر صفویان مربوط می شود . اما در کاوش های باستان شناسی ، مراحل قبل از سلجوقی هم به دست آمده که به دوران آل بویه و قرن سوم هجری باز می گردد . در همین کاوشها آثار قبل از اسلام نیز کشف شده است . مسج دارای ورودی های متعددی است که هر یک فضای مسجد را به بخشهایی از بافت پیرامون آن مربوط می کنند . این ورودیها همه در یک زمان ساخته نشده اند و هر یک در مقطعی از تاریخ و در ارتباط با ساختمان درون و بیرون بنا به وجود آمده اند . گذرها و معابری که در گرداگرد مسجد وجود دارند ، بیانگر ارتباط گسترده ای است که مسجد با بافت قدیم شهر دارد . مسجد جامع اصفهان با نقشه چهار ایوانی بنا شده و از آنجا که ابداعات هنری و معماری 15 قرن دوران اسلامی را در خود گرد آورده است ، یکی از بهترین آثاری به شمار می رود که در دنیای امروز شهرت دارد . با توجه به منابع و مآخذ مختلف ، این نکته مشخص می شود که مسجد جامع به مرور زمان به سبب آتش سوزی و جنگ های متعدد و ناآرامی های دوران های مختلف ، آسیب های فراوانی دیده و چندین بار بازسازی و مرمت شده است . چهار ایوان اطراف میدان ، نمایانگر شیوه مسجد سازی ایرانیان است که پس از احداث آن ، در سایر مساجد نیز رواج یافته است . این ایوانها که به نام های صفه صاحب در جنوب ، صفه درویش در شمال ، صفه استاد در مغرب و صفه شاگرد در مشرق مشهورند ، با تزئینات مقرنس سازی و کاربندی ، یکی از فنون بسیار جالب معماری ایرانی را بیان می دارد . نمای داخلی صحن مسجد و کاشی کاری های آن ، مربوط به قرن نهم هجری است که احتمالاً مناره ها نیز مربوط به همین زمان است .