مجله نوجوان 120 صفحه 21

1 - اصل همه چیزها «آپایرون» است! تالس مرحوم می‏گفت اصل همه چیز آب است و جهان آب در آب، یعنی آبکی است. ما در جلسۀ قبل به این رأی آبکی خندیدیم. حالا در این جلسه باید گریه کنیم، چون آناکسی نه گذاشت. نه برداشت و گفت اصل همۀ چیزها «آپایرون» است. آپایرون چیست؟ نمی‏دانیم. خود آناکسی هم نمی‏دانست، فقط می‏گفت یک چیز مجهول‏الهویه‏ای به نام آپایرون، اصل همۀ چیزهاست و مثل حباب همه چیز را در بر گرفته است. حالا چه کسی می‏خواهد به یک پیرمرد فیلسوف ثابت کند اشتباه کرده و اصل همه چیز آپایرون نیست؟! تازه شما هر چیزی را بگویی که اصل اشیاء است، می‏گوید منظور من از آپایرون همین بود، چون لفظ آپایرون در یونانی به معنی نامحدود و نامتناهی بوده و همه چیز قاعدتاً در این دایره جا می‏گیرد. این از رأی اول! 2 -جهان متعدد است! آناکسی ملطی بعد از اینکه گفت اصل همه چیز (به قول فلاسفه ماده‏المواد) آپایرون است، درآمد که جهانهای متعدد داریم؛ یعنی یک جهان نداریم بلکه خیلی جهان داریم و همه با هم وجود دارند، مثل اینکه خدایان زیاد داشته باشیم به جای یک خدا. احتمالاً برای رفتن از یک جهان به جهان دیگر هم عزرائیلهای متعددی داشته‏ایم و قبض روحهای متعدد! (آخه پیرمرد! پای تو لب گور است، این حرفها چیست؟ (خندۀ دانشجویان). این هم از جهان. 3 -زمین به چیزی تکیه ندارد! جناب آناکسیمندر در ادامۀ نظریات فلسفی‏اش، معتقد بود که زمین آزاد است یعنی به چیزی تکیه ندارد. قبلترها تالس گفته بود زمین روی آب شناور است و قبل‏تر از او هم جسته گریخته گفته بودند زمین روی شاخ گاو است و یا روی لاک پشت و... ، اما آناکسی گفت زمین که مثل یک طبل استوانه‏ای است، روی چیزی تکیه ندارد و آزاد و معلق است. باز هم جلّ الخالق! استدلالش هم این بود که چون زمین وسط جهان است، این ور و آن ور نمی‏افتد. می‏گویند به ملانصرالدین گفتند مرکز زمین کجاست؟ گفت همین جا که من ایستاده‏ام. گفتند چطور ممکن است، گفت شک دارید؟ دور زمین را متر کنید. حالا هر کسی به این پیرمرد می‏گفت از کجا می‏گویی زمین به چیزی تکیه ندارد، می‏گفت اگر دارد بگویید به چی تکیه دارد. البته خدایی هم فکر پیرمرد که آن موقع فهمید زمین به جایی تکیه ندارد، جالب بوده. بگذریم. 4- انسان، اول انسان نبوده است! لابد شنیده‏اید که داروین می‏گفت انسان از اول انسان نبوده و حیوان بوده است، یعنی حلقۀ تکاملی داشته تا به میمون رسیده و بعد انسان شده! البته ما به داروین می‏گوییم خودت میمون بودی ولی مشابه همین نظر را پیرمرد ملطی (آناکسیمندر) هم دارد. آناکسی می‏گوید اصل انسان، اول انسان نبوده بلکه تکامل یافته است. پیرمرد البته مثل بقیۀ نظریاتش چیزی را مبهم می‏گذارد و نمی‏گوید انسان قبل از انسان شدن چی بوده ولی می‏گوید چون بچۀ انسان اگر چند روز کسی پرستاری‏اش را نکند می‏میرد،پساز اول انسان، انسان نبوده چون بر فرض اگر انسان، انسان بوده باشد، در همان دو سه روز اول بخاطر عدم پرستاری می‏مرده است. پس تکمیل شده و قبل از آن جانور یا جانوران دیگری بوده است. خلاصه پیرمرد ریش بلند ملطی (آناکسیمندر) هم بعد از کلی مخالفت با استاد خودش تالس چهار رأی مهم فلسفی از خودش در می‏کند و جناب عزرائیل که خودش هم نمی‏دانست چندمین جهان از جهانهای متعدد اوست، می‏آید سراغش و به خوبی و خوشی در یک غروبگاه در ملطیه سرش را می‏گذارد روی سنگ مرده شور خانه و می‏میرد. شاید ادامه داشته باشد، شماره بعد را بخوانید.