نویسنده: رودا گلدستین
مترجم: دلارام کارخیران
میلیون
چند سالته کوچولو؟
عمر کرۀ زمین چقدر است؟ نخستین
انسان در چه زمانی ظاهر شد؟
دایناسورها چند سال پیش در کرۀ
زمین زندگی میکردند؟ عصر یخبندان
چقدر طول کشید؟
برای سالهای طولانی، این سؤالات را
بدون دقّت و صراحت جواب میدادند
ولی امروزه دانشمندان راه محاسبۀ
عمر تمام چیزهای روی کرۀ زمین را
یافتهاند. در اغلب اجسام مقدار بسیار
کمی رادیو اکتیو به نام کربن 14 وجود
دارد. با گذشت قرنها، کربن 14 به
تدریج از بین میرود و مقدار کمتری
از آن باقی میماند. به همین دلیل
تکّهای از استخوان شخصی که دویست
هزار سال قبل میزیسته نسبت به تکّه
استخوانی که فقط سه هزار سال عمر
دارد، دارای کربن 14 کمتری است.
دانشمندان با استفاده از کنتور گایگر
که وسیلهای برای سنجش مقدار رادیو
اکتیو است، میتوانند مقدار صحیح
کربن 14 باقیمانده در اجسام را پیدا
کنند. آنها با این دانش میتوانند سن
آن جسم را محاسبه کنند.
وقتی دستگاه گایگر را در نزدیکی
جسمی حاوی مواد رادیو اکتیو مثل
کربن 14 قرار دهند، لولۀ دستگاه تعداد
ذرات نامرئی رادیو اکتیو را که جسم
دفع میکند، کشف میکند. برخورد هر
ذرۀ رادیو اکتیو به لوله، تحریکی در آن
ایجاد میکند که در کنتور دستگاه ثبت
میشود. این عمل صدایی شبیه تیک
ایجاد میکند. هر چه این تیک تیک
تندتر شود، به همین نسبت رادیو اکتیو
بیشتری وجود دارد.
روش استفاده از کربن 14، برای
تشخیص سن اجسام، راهی برای کشف
جوابهای تازه و صحیح برای بسیاری
از سؤالات قدیمی گشوده است. امروزه
دانشمندان عمر سیّارۀ ما را در چهار
میلیارد و پانصد میلیون سال تعیین
کردهاند و شروع زندگی اولین انسان
را به حدود چهارصد هزار سال قبل
نسبت میدهند.
تاریخ سیّارۀ ما از طریق دیگری هم
بررسی میشود؛ زمین در طول سالها
به تدریج تغییر کرده است. در طول
میلیونها سال، رشته کوهها از دریاها
بیرون آمدهاند، سرزمینهای خشک را
آب فرا گرفته و صخرههای بزرگ به
قسمتهای گود و روی صخرههای دیگر
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 200صفحه 20