دکتر منوچهر اقبال: در خرداد 1336، دکتر منوچهر اقبال به نخست وزیری میرسد. نخسین اقدام اقبال پس از احراز نخست وزیری طرح تصویب یک لایحه درمجلس است: لایحه تشکیل سازمان اطلاعات و امنیت کشور. تشکیل این سازمان دستور دولت آمریکاست. اقبال آنقدر به تصویب لایحه اطمینان دارد که پس از تصویب آن سرلشگر تیمور بختیار را به ریاست ساواک بر میگزیند. تشکیلات و شرح وظایف ساواک را در سال 1335 ده مستشار آمریکایی تهیه و تدوین میکنند. ساواک از روی مدل سازمانهای CIA و FBI الگوبرداری شده است، اما از آنجا که امور جاسوسی ایران به گستردگی دولت آمریکا نیست، این مستشاران وظایف جاسوسی داخلی و خارجی را در ایران در یک تشکیلات ادغام میکنند.
سرلشگر فضلالله زاهدی: مهمترین اتفاق در زندگی فضلالله زاهدی کودتای ننگین 28 مرداد 1332 است؛ جالب این است که همین کودتا باعث نابودی فضلالله زاهدی میشود. پس از کودتا زاهدی خودش را یکّهتاز عرصۀ قدرت میبیند و آنقدر مست کودتای 28 مرداد است که دیگر حتی به شاه هم اعتنا ندارد. زاهدی همواره خودسرانه عمل میکند و در هیچ تصمیمی نظر شاه برایش مهم نیست. او حتی بسیاری از دستورات مستقیم محمدرضا را هم نادیده میگیرد. جدا از این، مسئلهای که به شدت محمد رضا را آزرده میکند این است که پسر زاهدی، اردشیر زاهدی، هر جا مینشیند خود و پدرش را «تاج بخش» مینامد. به دلیل پارهای مصالح شاه مدتی زاهدی را تحمل میکند اماهنوز دو سال از نخستوزیری زاهدی نگذشته است که شاه او را مجبور به استعفا میکند و به سوئیس میفرستد و دیگر اجازه نمیدهد به ایران بازگردد. مدت نخستوزیری سرلشگر زاهدی تنها 19 ماه و 20 روز است.
دکتر علی امینی: پس از کودتای 28 مرداد سال32 مصدق بر کنار میشود و سپهبد زاهدی به نخست وزیری میرسد. دکتر علی امینی هم به وزارت دارایی منصوب میشود. در این ایام ملی شدن صنعت نفت برای انگلستان و آمریکا دغدغه بزرگی است و وزیر دارایی باید مشکل نفت را برای آنها حل کند. دکتر امینی این مسئولیت را به عهده میگیرد و در کابینه سپهبد زاهدی، رسماً ثمرۀ مبارزه ملی مردم ایران را در مورد ملی شدن صنعت نفت به باد میدهد. او قراردادی را از تصویب مجلس میگذراند که طی آن سهامداراناختیارات وسیعی در بنادر، راهآهن، تلگراف، تلفن، بیسیم و هواپیماییکشور پیدا میکنند، در حالی که بزرگترین سهامدار نیز در این قرارداد، انگلستان است. در این زمان نخست وزیر انگلستان آنتونی ایدن نام دارد. ایدن در کتاب خاطرات خود یادآور شده است: «پس از سقوط مصدق ما تصور نمیکردیم که کار نفت به سهولت حل شود؛ ولی کمک دکتر امینی مسئله نفت را به نفع ما تمام کرد.»
ادامه دارد...
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 206صفحه 25