مجله نوجوان 227 صفحه 10

دانش دوست حسین بیدار مغز کائوچو چیست ؟ کائوچو یا لاستیک جزو مواد بسیار ضروری در زندگی مدرن امروزی است کائوچو به دلیل خواص کشسانی فوق العاده­اش برای ساخت انواع محصولات اعم از لوازم بیمارستانی ، وسایل خانگی و اسباب بازی مورد استفاده قرار می گیرد . این ماده در صنعت نیز کاربردهای فراوانی دارد . کائوچو از زمانی که گیاهان بر روی زمین به وجود آمدند وجود داشته است . برخی از فسیل­های گیاهان تولیدکننده کائوچو، سه میلیون سال قدمت دارند . کائوچو از گیاهان خاصی گرفته می شود . در واقع بیش از 400 نوع گیاه وجود دارد که از شیرابه آنها مقادیر مختلفی کائوچو به دست می آید . قسمت اعظم کائوچوی طبیعی جهان را درخت « هوا برازیلینسیس » تولید می کند . این درخت که طول آن به بیش از 35 متر می رسد ، بومی کشور برزیل است . در حال حاضر ، بزرگترین منابع کائوچوی طبیعی جهان در « مالایان » واقع در جنوب شرقی آسیا قرار دارد . برای تهیه کائوچو ابتدا شکافی در تنه درخت به وجود می آورند وسپس شیرابه سفید رنگی را که از شکاف خارج می شود ، جمع آوری می کنند . این شیرابه را پس از آنکه سفت و خشک شد ، به صورت ورقه در می آورند . به این ترتیب ورقه های کائوچوی خام برای صدور به سایر کشورها آماده می شوند . جالب است بدانید که کائوچوی خام ، ماده ای سست و چسبناک است و خاصیت کشسانی زیادی ندارد . استحکام و کشسانی کائوچو را با افزودن گوگرد افزایش می دهند . به این کار « ولکانیزه » می گویند . بعد از عمل ولکانیزه ، مواد پر کننده (معمولاً دوده کربن) به کائوچو افزوده می شود تا کشسانی و قدرت آن باز هم افزایش یابد . پس از طی این مراحل ، کائوچوی خام به ماده ای با خاصیت کشسانی زیاد تبدیل می شود و مورد استفاده قرار می گیرد . البته تولید کائوچو با این روش بسیار گران و پر هزینه است . بیش از 400 نوع گیاه وجود دارد که از شیرابه آنها مقادیر مختلفی کائوچو به دست می آید . در طول جنگ جهانی دوم کائوچو یا لاستیک مصنوی برای نخستین بار در مقیاس صنعتی ساخته شد . از آن زمان پیشرفت های بسیاری در زمینه ساخت کائوچوی مصنوعی حاصل شده و کیفیت محصولات بسیار بالا رفته است . کائوچوی مصنوعی در برابر مواد شیمیایی ، روغن و حرارت نسبت به کائوچوی طبیعی مقاومتر است؛ به همین دلیل در صنایع ، بخصوص هواپیماسازی ، کاربرد بیشتری دارد . نخستین بار چه کسانی آدامش می جویدند ؟ قوم مایا ، که از ساکنان آمریکای مرکزی بودند ، « چیکل » می جویدند . چیکل صمغ سفید و کشسانی از درختی به نام ساپودیلا است . بعضی از سرخپوستان آمریکای شمالی نیز صمغ صنوبر را می جویدند . وقتی اروپاییان قاره آمریکا را کشف کردند و با آداب و فرهنگ بومیان آنجا آشنا شدند ، برای اولین بار چیکل را دیدند و خودشان نیز به جویدن آن علاقه مند شدند . در ساخت آدامس های امروزی نیز از چیکل استفاده می کنند . این ماده از گواتمالا و مکزیک به کارخانه های آدامس سازی جهان صادر می شود . پرسش و پاسخ علمی برای بچه ها دوست نوجوانان سال پنجم / شماره 15 پیاپی 227 / 3 مرداد 1388