هنر سینما در افغانستان
در افغانستان هم مثل بسیاری از کشورهای منطقه، سینما به وسیله دربار و دولت وارد جامعه شد.
امان الله خان پادشاه نو اندیشف در سالهای پایانی سده گذشته در سفری که به اروپا داشت، با سینما آشنا شد و زمینه ظهور صنعت سینما را در افغانستان فراهم کرد.
گامهای آغاز
اولین فیلم ساخته شده یا تولید شده افغانستان فیلم داستانی با نام "عشق و دوستی" بود که در سال 1324 توسط تعدادی از هنرمندان افغانستانی در هند تهیه و تولید شد. تولید این فیلم در هند به دو دلیل عمده بودف اولی مخالفت دولت با ساخت فیلم و دومی حاضر نشدن هیچ زنی برای بازی در این فیلم. ساختار این فیلم بیشتر شبیه تله تئاتر بود که در یک استودیوی کوچک در هند تولید شد و از عناصر و جذابیتهای سینمایی در این فیلم چندان اثری به چشم نمی آید.
ساخته شدن این فیلم از جهتی دیگر هم در تاریخ سینمای افغانستان تعیین کننده بود. تهیه شدن این فیلم در هند و بازی تعدادی از بازیگران هندی در آن، زمینه تاثیر پذیری افغانستان از سینمای هند را به وجود آورد.
نگاه نو
در سال 1335 اولین اتفاق در سینمای افغانستان روی داد و آن ساخته شدن فیلم "رابعه بلخی" بود. این فیلم به مقدار زیاد و قابل تاملی از فیلمهای هندی فاصله داشت و برای اولین بار تماشاگر خصیصه هایی را در آن می دید که می توانست آن را افغانستانی بداند. این فیلم با هزینه سنگینی به وسیله یک گروه کارگردانی مرکب از شش نفر ساخته شد. این فیلم سرآغاز آشتی تماشاگران با فیلمهای افغانستانی بود.
تصویر سیاه سینما
انگار قرار نبود که سینمای افغانستان روز خوشی ببیند و به نقطه اوج برسد. با شروع جنگهای داخلی اکثر هنرمندان مجبور به ترک کشور شده و هر کدام در گوشه ای از جهان غربت و آوارگی به دور از هنر و سینما ساکن شدند. در زمان مجاهدین تنها یک فیلم با نام "عروج" ساخته شد که با وجود کارگردانی آن از سوی فیلم ساز با سابقه و توانایی چون "صدیق برمک"، چندان قابل توجه از آب در نیامد.
با استیلای صاحبان که اگر چه مدت بلندی نبود، مرگی دیر ساله و طولانی نصیب فرهنگ و هنر افغانستان شد. مجسمه های با شکوه بودا، آثار ارزنده موسیقی و سینمایی و نقاشی، همه و همه تخریب شدند.
... و اما امروز
امروزه که بازسازی درهمه امور افغانستان روند محسوسی دراد، سینمای افغانستان نیز در آستانه احیای مجدد، گامهای خوبی برداشته است.
در همین مدت اخیر اتفاقات قابل تامل و مبارکی در سینمای افغانستان افتاده است. با این اتفاقات می توان امیدوار شد که در این پیکره مرده دوباره جان دمیده شده است. فیلم بلند سینمایی "اسامه" از صدیق برمک و "خاکستری" از عتیق رحیمی که بعد از فتنه طالبان و استقرار صلح در افغانستان ساخته شده اند، از ویژگیها و زیباییهای قابل توجه و قابل قدری برخوردار هستند.
در این بین تعداد قابل ملاحظه ای اثر کوتاه و مستند از فیلم سازان جوان و آینده داری ساخته شده که چشم انداز روشنی از سینمای افغانستان را به نمایش می گذارند.
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 45صفحه 18