مجله نوجوان 46 صفحه 31

تاریخ حبیب بابائی نیل حد فاصل مرگ و زندگی! رود نیل از سرزمینهای اتیوپی و سودان سرچشمه میگیرد. مصر از 3 هزار سال قبل از میلاد تا زمان تسلط رومیها یعنی سال 30 قبل از میلاد به برکت این رودخانه جزو ثروتمندترین کشورهای منطقه به حساب می آ مد. این رودخانه نه تنها در اوضاع مادی بلکه در رشد عقاید و افکار سیاسی مصریان تاثیر داشته است. از حدود 12 هزار سال قبل از میلاد به علت خشک شدن تدریجی صحرای شرقی آفریقا مردم به سوی نیل حرکت کردند چرا که محل مطمئنی برای تامین آب کشاورزی و شکار حیوانات و ماهی بود و همچنین طغیان منظم نیل و ته نشین شدن رسوبات آن از لحاظ کشاورزی، این منطقه را به سرزمین حاصلخیزی تبدیل می کرد. محصول عمده مصر باستان غلات به ویژه جو بوده همچنین کتانی و ریسمان به کار می رفت. گیاهی به نام پاپیروس در حوالی رودخانه می رویید که آن را کشت می کردند و ریشه آن را می خوردند، ساقه آن را نیز برای ساختن قایق و کاغذ به کار می بردند که از مواد صادراتی مصر بود. همچنین در اطراف رود نیل انواع سبزی و میوه به دست می آمد. مردم مصر باستان کمتر گوشت می خرودند اما پرندگان و ماهیها را شکار می کردند. علاوه بر این رود نیل یک مسیر ارتباطی بود، بارهای سنگین به وسیله کشتی از نیل جا به جا می شد. رود نیل باعث اتحاد کشور مصر بود و موقعیت مصر آن طوری بود که اقوام مهاجر و بیگانه نمی توانستند وارد نیل شوند. در افسانه های مصر رود نیل حد فاصل مرگ و زندگی بود و مرگ یعنی گذشتن از این سوی رودخانه به آن طرف. فرمانروایان بر کشاورزی نظارت دقیق داشتند و مالیاتها را منظم می گرفتند و مسوول انبار غلات برای سالهای کم محصول بودند. مصریان قدیم حتی برای طغیان رود نیل به خدایی به نام "هپی" معتقد بودند و برای هپی دعا و نیایش هایی داشتند. آنها هپی را به صورت شخص فربه ای تصور می کردند که برای خدایان محصول فراوان عرضه می کند. در موقع طغیان نیل برایش قربانی می کردند و سرود می خواندند. نگاه مصریان همواره به سوی نیل بود. بدین جهت، چهت یابی آنان نیز به سمت جنوب یعنی جریان آب نیل بود. سالنامه و تقویم مصریان نیز به کمک نیل تهیه و تنظیم می شد. آنان هنگامی که نیل طغیان می کرد یعنی اواسط تیرماه را مبدا سال نو قرار می دادند و سال نو مطابق بود با طلوع ستاره ای به نام سیروس یا کورش که مصریها به آن سوتیس می گفتند. این ستاره هفتاد روز بعد، همزمان با فروکشی طغیان ناپدید می شد. مصریان مطابق کم و زیادی بود نیل، سال را به سه فصل 4 ماهه تقسیم می کردند. فصل اول، طغیان نیل، فصل دوم ظهور زمینهای زیر آب و فصل کشت و کرا و فصل سوم زمان کم آبی و برداشت محصول بود. تا اواخر قرن 18 سرچشمه های نیل نامشخص بود اما در قرن 19 میلادی کاشفان اروپایی سرچشمه های آن را که در منطقه اتیوپی (دریاچه ویکتوریا) بود کش کردند. در دوره معاصر یکی از بزرگترین سدهای جهان به نام آسوان به روی این رود بسته شده است.