ساخت ظرفهای شیشهای از آغاز تا کنون
از آن هنگام که انسان مادهای به نام شیشه را شناخت و درخشندگی جذاب و شفافیت این ماده عاملی نیروبخش شد تا هنرمندان و صنعتکران از دست زدن به تجربههای طاقت فرسا برای تبدیل سنگهای معدنی به شیشه مذاب قابل تبدیل به فرمهای مختلف از هیچ تلاشی دریغ نکنند و در این رهگذر روشهای گوناگون را تجربه کردند و در هر گام تلاش کردند روشی کاملتر و عملیتری را برگزینند.
در این جا به روشهایی از ساخت شیشه از تاریخ باستان تا کنون اشاره میکنیم:
1- روش هستهای
یکی از کهنترین روشهای ساخت شیشه روش هستهای است. این روش که بخصوص در مصر (1490- 1437 ق.م) روج داشت. روش فوق به این صورت انجام میشد که نخست شیشهگر یک هسته مرکزی از خاک رس با مخلوط پهن میساخت. سپس شیشه مذاب را به دور این هسته میپیچاند. پس از این مرحله دوباره شیشه را گرم میکرد و با گرداندن بر روی یک سطح صاف، ظرفی شیشهای با بدنه استوانهای شکل بدست میآمد. بسیاری مواقع بدنه را با رشته نازک شیشهای رنگین تزیین میکردند.
به این شکل که رشتههایی از شیشههای درخشان رنگی به رنگهای فیروزهای، آبی، زرد، قرمز و سفید را به دور ظرف میپیچاندند و آنگاه یک ابزار صیفلی را بر روی رشتهها گذاشته به طرف بالا و پایین حرکت میدادند. به این صورت سطح شیشه را با نقش و نگارهای پر مانندی تزیین میکردند. پس از تکمیل شدن ظروف با ابزاری نوک تیز هسته گلی را خرد میکردند. از این نوع روش برای ساخت ظرفهای شیشهای با بدنه باریک و استوانهای استفاده میشود.
2- روش موزاییکی
از روشهای ابتدایی برای ساخت ظرفهای شیشهای استفاده از روش موزاییک است که از قرن 15 پیش از میلاد در بین هنرمندان شیشهگر رواج داشت. روش ساخت این نوع ظرفها به این صورت بود که دو شیشهگر، یکی از آنها مقداری شیشه مذاب را با استفاده از یک ابزار فلزی لولهای از مخزن ذوب بیرون میآورد و شیشهگر دیگر لوله دیگری را در خمیر مذاب فرو میبرد. آنگاه هر دو لوله را در مسیر مخالف هم میکشیدند تا خمیر مذاب کش آمده و به شکل لوله بلند و باریک درآید.
پس از سرد شدن، شیشهگر با ابزارهای کارگاهی شیشه کش آمده را در اندازههای لازم خرد میکرد. پس از این مرحله با چیدن تکه شیشههای رنگی در کنار هم بر روی یک قالب شنی که از قبل تهیه کرده بودند ظرف شیشهای را میساختند و آنگاه پس از صیقل سطح خارجی ظرف، قالب را از درون شن بیرون میآوردند. این روش در دوره هخامنشیان و پیش از آن در ایران رواج داشت.
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 59صفحه 16