مجله نوجوان 03 صفحه 23

چندین سخن نغز قطعه در شعر فارسی محمدرضا محمدی­نیکو قطعه یکی از شیرینترین قالبهای شعر فارسی است. در این قالب فقط مصرعهای زوج با هم قافیه می شوند و تفاوتش با غزل این است که مصرع اول آن قافیه ندارد. در قطعه یک مطلب بیان می شود، ولی در قالبهای دیگر شعر، اینگونه نیست؛ مثلاً در غزل هر بیتی می تواند مفهوم جداگانه ای داشته باشد اما در قطعه فقط یک موضوع در چند بیت بیان می شود. در قطعه مضامینی مثل پند و نصیحت بسیار آورده می شود. بسیاری از قطعهها مضمونی حکمت آمیز دارند. البته در قالب قطعه، طنز هم زیاد گفته می شود. این قالب برای سرودن شعر طنز ظرفیتهای زیادی دارد. قطعه برای مضامین سیاسی هم در دورههای مختلف تاریخی کاربرد داشته است. شاعر و محقق گرانقدر ما، جناب محمدرضا محمدی نیکو در کتابی به نام چندین سخن نغز، بسیاری از زیباترین قطعات تاریخ ادبیات را گردآوری کرده است. مطالعه این کتاب می تواند لحظات خلوت شما را از نشاط و انرژی و حکمت و پند و طنز و موعظه سرشار کند. با هم نمونههایی از این شعرها را مرور می کنیم. مهدی اخوان ثالث ( با بیهودگی در آینه ) یک بار دگر عبث در آیینه غمگین و خموش خنده بر من کرد مشرق چپق طلایی خود را برداشت، به لب گذاشت، روشن کرد زرین دودی گرفت عالم را آفاق ردای روز بر تن کرد و آن زلف گلابتون آبی پوش باغی گل آتشی به دامن کرد پرید از آشیان پرستو جلد کی سنگ پرنده در فلاخن کرد طاووس گشود چتر بوقلمون خفاش به کنج غار مسکن کرد البرز کلاه سرخ بر سر داشت برداشت، قبای زرد بر تن کرد هر چند که تازه می کنی دردم ای صبح، سلام بر تو، خوش بردم ! ابن یمین فریومدی پدر که جان عزیزش به لب رسید چه گفت یکی نصیحت من گوش کن تو جان پدر اگر چه دوست عزیز است راز خود مگشای که دوست نیز بگوید به دوستان دگر هرکه را در جهان همی بینی گر گدایی و گر شهنشاهی ست طالب لقمه یی ست وز پی آن در تک چاه یا سر چاهی ست مقصد خلق جمله یک چیز است لیک هریک فتاده در راهی ست اهل عالم به نان چو محتاج است پس به نزدیک هر که آگاهی ست شاه را بر گدا چه ناز رسد چون گدا، شاه نیز نان خواهی ست اختلافی که هست در نام است ورنه سی روز بی گمان ماهی ست