مجله نوجوان 14 صفحه 30

دکتر دلارام پارانویا (پزشکی) بیماری «پارانویا» تا مدتها با توهم و بیماریهای روانی که با توهمها همراهاند، اشتباه میشد. در اوایل قرن بیستم، روانپزشکان فرانسوی متوجه شدند که پارانویا یک نوع هذیان است و شخصیت پارانوئید، جزو شخصیتهایی است که در نگاه اول، از نظر روانی سالم به نظر میرسد و تنها با بررسیهای خیلی دقیق میتوان او را شناسایی کرد. خب، حالا پارانویا یک نوع هذیان است و توهم نیست یعنی چه؟ یعنی اینکه بیمار ادعای شنیدن صداهایی که وجود ندارند یا ادعای دیدن اشیایی یا کسانی که حاضر نیستند را دارد. یعنی دچار توهم نیست، بلکه همان صداهایی را میشنود که ما میشنویم و همان چیزهایی را میبیند که ما میبینیم اما درک او از دیدهها و شنیدههایش با یک آدم سالم فرق دارد. بیمار مبتلا به پارانویا خودش را مرکز جهانی میداند که هیچ چیز بدون ارتباط با او نیست و یک سری رمزهایی را میسازد که فقط برای او معنی دارند مثلاً اگر همسایه روبرویی ما برای خانهتکانی قالیچههای قرمزش را شسته باشد و روی نردههای بالکن پهن کرده باشد برای ما هیچ معنی خاصی تداعی نمیشود ولی یک بیمار پارانوئید به سادگی از این موضوع نمیگذرد. او ممکن است فکر کند که همسایه خواسته به او پرچم قرمز نشان بدهد و میخواهد او را بکشد و نابود کند. چرا؟ چون هرچه در اطراف بیمار پارانوئید رخ میدهد، یک جوری به او مربوط است! بعضی از بیماران پارانوئید خود را شخص معروفی تصور میکنند. آنها ممکن است به اجداشان ببالند و یا خود را مخترع بزرگ و یا نابغهای ناشناخته بدانند. خیلی از بیماران پارانوئید فکر میکنند که سرنوشت شهر، کشور و یا حتی سرنوشت دنیا به سرنوشت آنها وابسته است. پارانویای دسته دیگری از بیماران پارانوئید به صورت حسادت ورزیدنهای عجیب و غریب مشخص میشود. آنها فکر میکنند دوست و یا همسرشان به آنها بیعلاقه است و هر حرکتی را به عنوان دلیلی برای بیعلاقگی و بیوفایی و بیتوجهی طرف ارتباط دوستانهشان میدانند. ماجرا به همین جا ختم نمیشود. بیمار مبتلا به پارانویا بعد از اینکه حسابی خودش را بالا برد و دیگران را متهم کرده، ذهن و هوشش را به کار میاندازد تا شبکه دشمنان خیالیاش را شناسایی کند و متأسفانه متوقف کردن روند فکری او کار آسانی نیست. شخصیتهای پارانوئید در نگاه اول شبیه آدمهای حساس جامعهاند. آنها به شدت به اطرافیان خود بیاعتمادند و قضاوتهای غلطی دارند. شاید بتوانیم یک سری از خصوصیات مشخصه شخصیت پارانوئید را نام ببریم؛ خصوصیاتی مثل سوءظن نابجا، حسادت،غبطه خوردن، از خود راضی بودن افراطی، تمایل به سرزنش کردن دیگران و انتساب نقشههای شوم به آنها. در رفتار این بیماران نوعی واکنش از راه نیشخند به موفقیت دیگران آشکار است و میتوانیم آن را به مبتذلترین نوع حسادت تعبیر کنیم. این بیماران ندرتاً به کسی اعتماد می کنند و اگر اعتماد کردند همیشه منتظر خیانت او هستند. خیلی از روانپزشکان معتقدند بیتوجهی به بیمار در دوران کودکیاش، اصلیترین دلیل بروز پارانویا در بزرگسالی است چون بیمار مجبور است دنیای که خودش مرکز آن است را با دنیایی واقعی که به رغم او نسبت به او کاملاً بیاعتناست جایگزین کند. یکی از نکات مهم پارانویا این است که در تمام طول مدت بیماری، سایر فعالیتهای عقلی بیمار مختلف نمیشود. یکی از نابغههای مبتلا به پارانویا در طول مدت درمانش توانست 8 زبان یاد بگیرد! خوش به حالش.