به جای سرمقاله
عید سعید فطر مبارک باد
ماه نو
خداوندا ! امروز ، روز عید فطر است . روز بازگشت به سوی تو ، در این ماه به من نعمت های فراوانی دادی . کمکم کردی تا بیشتر به تو نزدیکتر شوم . ولی چه کنم ؟ روز های دیگر می آیند و این حالات از من دور می شوند . چشمانم ! همان چشمانی که در شبهای قدر برای تو گریستند ، به خطا می روند دست هایم ، زبانم ، همه وجودم ، احساس می کنم که نزدیکی به تو را از دست می دهند . می دانم که این تغییرات به خاطر اعمال خود من است . شرمنده ام ، ولی چه کنم ؟
این حرف دل بسیاری از ما در روز عید فطر است ولی به راستی چگونه می توانیم از این نزدیکی با خدا پاسداری کنیم ؟
بازرگانان معمولا فعالیت های مالی خود را در دفتر روزانه و دفتر کل یادداشت می کنند و از این طریق به آسانی می فهمند که چقدر سود برده یا زیان کرده اند ؛ چه میزان به اشخاص بدهکارند و چه مبلغی بابت مالیات باید پرداخت کنند ؛ چه نوع کالایی وارد کرده و چه مقدار به فروش رسانیده اند و کالاهای موجود در انبارشان چه چیزهایی است ؟ خلاصه تمام سرمایه آنان با یک نگاه معلوم می گردد و می دانند در آینده چه کارهایی باید انجام دهند .
ولی چرا ما روزانه اعمال صالح و در نقطه مقابل کار های ناشایستی را که انجام می دهیم ، پیش خودمان محاسبه نکنیم ؟ نکند کارهی ناپسند به ما ضرری نمی رساند و اعمال صالح نیز برایمان سودی ندارد که ما آن ها را به حساب نمی آوریم ؟ مگر اعمال نیک ما موجب نزدیکی به خدا و خشنودی او نمی شود و مگر گناهانمان ، ما را از او دور نمی کند ؟ مگر ما یقین نداریم که همه اعمال ما از ریز و درشت و زشت و زیبا در نزد خداوند متعال ثبت و ضبط می شود و همه آن ها در روز جزا به نمایش در خواهند آمد ؟ پس چرا لااقل زمانی در شبانه روز را به محاسبه اعمال خود اختصاص ندهیم و در پیشگاه خدای بزرگ از کارهای زشتمان پوزش نخواهیم و خود را برای فردایی بهتر و انجام کارهایی نیکوتر آماده نسازیم ؟
با اینکار می توانیم درباره اعمال روزانه خود فکر کرده و آن ها را جمع بندی کنیم ؛ تصمیم قاطعی برای ادامه اعمال صالحی که در روز گذشته انجام داده ایم ، بگیریم و سعی کنیم دیگر به سراغ اعمال ناپسند روز قبل نرویم ؛ بلکه تلاش خود را بکار گیریم تا آن ها را جبران کنیم .
ارزش محاسبه نفس تا حدی است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در وصیتشان به ابوذر می فرمایند :
"ای ابوذر ! از نفس خود حساب بکش پیش از اینکه از تو حساب کشیده شود زیرا حسابرسی امروزت بسی آسانتر از حسابی است که فردا از تو خواهند کشید ؛ و به نفس خود رسیدگی کن پیش از آنکه در ترازوی سنجش نهاده شوی و برای آن روز بزرگی که کردارها نمایان می شود ، خود را مهیا و آماده ساز ؛ همان روزی که اعمال آشکار می گردد و هیچ چیز بر خداوند پوشیده نیست .
ای ابوذر ! کسی از گروه پرهیزکاران شمرده نمی شود مگر اینکه از نفس خود حساب کشد ، حسابرسی و دقتی شدید ، شدیدتر از حسابی که شریکی از شریک خود می کشد-"(2)
آری ، یکی از مهمترین کلیدهای بازگشت به سوی خدا و اسرار باقی ماندن در راه او ، محاسبه نفس است ، هر چند که این کار ممکن است بسیار آسان به نظر برسد ، ولی اگر با برنامه های منظم و ادامه دار ، اعمال هر روز خود را در پایان همان روز محاسبه کنیم ، فرصت کافی خواهیم داشت تا قبل از به پایان رسیدن فرصت ها ، کار های خوب خود را ادامه داده و اعمال بدمان را جبران کنیم-
"خداوندا ، اینک با ماه رمضان وداع می کنیم ، همانند وداع با عزیزی که فراقش بر ما دشوار است و رفتنش ما را غمگین و گرفتار وحشت تنهایی می کند ؛ عزیزی که او را بر ما پیمانی است که باید آنرا نگه داریم و حرمتی است که باید آنرا رعایت کنیم و (بر ما) حقی دارد که باید آنرا ادا نماییم . پس ، اکنون می گوییم : بدرود ای بزرگ ترین ماه خداوند و ای عید اولیای خدا . " (3)
پاورقیها:
1. بر گرفته از ترجمه و شرح محاسبه نفس، تالیف سید بن طاووس، ترجمه و شرح عباسعلی محمودی
2. وسایل الشیعه، جلد 16، صفحه 98
3. بخشی از دعای 45 صحیفه سجادیه، دعای وداع با ماه مبارک رمضان
دوست نوجوانان
سال پنجم / شماره 23 پیاپی 235 / 28 شهریور 1388
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 235صفحه 3