نقل و تأیید
حضرت امام، قدس سرّه، در آخر مباحث کتاب پرداخته اند به بیان «اسفار اربعۀ» سلاک حقیقت و عارفان و محققانی که رفرف عروجشان حب به حق است و بزرگانی که سالک طریق باطن نام دارند. مصنف محقق، أعلی اللّه ذکره فی المقربین، تصریح کرده اند که اسفار اربعۀ استاد الأساتید، میرزا محمدرضا قمشه ای، را تلخیص نموده اند:
قوله(قده): الأوّل السفر من الخلق إلی الحق.
أقول: إعلم، أن السفر هو الحرکة؛ سواء کان علی وجه الإستعداد و الخروج فی القوة إلی الفعل؛ أو علی وجه التجلی و التنزل من مقام إلی مقام أدْون منه، أودونه، بلاشوب التجافی و رائحة الإنخلاع، سواء کانت طولیة أو عرضیة.
و للسلاک الإلهیة حرکات أربعة تسمی بالأسفار الأربعة. ثنتان منها إستعدادیتان: إحدیهما، طولیة صعودیة. و هی السفر من الخلق إلی الحق، لا بالحق. و الأخری، عرضیة إلهیة. و هی من الحق إلی الحق بالحق. و ثنتان منها
کتابمصباح الهدایة الی الخلافة والولایةصفحه 166
کمالیتان: إحدیهما، طولیة نزولیة. و هی السفر من الحق إلی الخلق بالحق. و الأخری، عرضیة کونیة. و هی من الخلق إلی الخلق بالحق.
بدایة الأولی من هذه الأربعة، النفس. و هی مقام الحیوانیة المطلقة. و نهایتها السّر. و هو الفناء عن الذات؛ و ما فیه المقامات القلبیة و العقلیة و الروحیة. و بدایة الثانیة منها نهایة الأولی. و نهایتها المقام «الأخفویة». و هوالفناء عن الفناء المعبر عنه ب «البقاء بعد الفناء». و ما فیه مقامات. الخفاؤه هو الفناء فی صفاته تعالی بالتجلی الأسمائی. و بدایة الثالثة نهایة الثانیة. و نهایتها نهایة الصحو و ما فیه أفعال الحق. و بدایة الرابعة نهایة الثلاثة. و هی الموقف الذی انتهت الحرکة النزولیة الکمالیة. و ما فیه مراتب الکون، و خواص الأشیاء و نحوها، و حرکات أرباب العلوم و أصحاب السلوک البرهانی منطبقة علی حرکات أرباب الکشوف و أصحاب السلوک الفنائی. و شرح هذا المقام و إن کان أکثر من هذا، بل هذا شیء یسیر ذکرته، تذکرة لنفسی.
*
هذا تمام الکلام و آخر ما قصدنا تحریره فی هذه المقدمة. و آخر دعوانا أن الحمدللّه، و السلام علی سیدنا محمد و آله.
کتابمصباح الهدایة الی الخلافة والولایةصفحه 167
کتابمصباح الهدایة الی الخلافة والولایةصفحه 168