گفتاری دربارۀ سعی
مسأله 1 ـ بعد از دو رکعت (نماز) طواف، سعی بین صفا و مروه واجب است. و واجب است که هفت شوط باشد که از صفا تا مروه یک شوط است، و از مروه تا صفا شوط دیگر.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 497
و واجب است از صفا شروع و به مروه ختم شود، و اگر برعکس سعی کند باطل است، و (اگر برعکس کرد) هرجا متوجه شد واجب است اعاده کند ولو این که در بین سعی باشد.
مسأله 2 ـ بنابر احتیاط (واجب) باید شروع کردن به سعی از جزء اول صفا باشد و اگر روی بعضی از پلّه های کوه صفا برود و شروع نماید کفایت می کند، و واجب است که در جزء اول مروه ختم شود و روی بعضی از پلّه ها رفتن کفایت می کند. و پیاده و سواره سعی نمودن جایز است و افضل آن است که پیاده باشد.
مسأله 3 ـ در سعی، نه طهارت از حدث و نه از نجاست و نه ستر عورت معتبر نیست اگرچه احتیاط (مستحب) آن است که طهارت از حدث داشته باشد.
مسأله 4 ـ واجب است که سعی بعد از طواف و نماز طواف باشد، پس اگر آن را بر طواف مقدّم بدارد، باید بعد از طواف آن را اعاده نماید ولو این که از روی علم و عمد نباشد.
مسأله 5 ـ واجب است که سعی، از راه متعارف باشد پس انحراف زیاد از راه متعارف جایز نیست. بلی سعی کردن از طبقۀ فوقانی یا از طبقۀ تحتانی ـ با فرض این که چنین طبقه ای احداث شود ـ به شرط این که سعی بین دو کوه باشد ـ نه بالا یا پایین آن ها ـ جایز می باشد. و احتیاط (مستحب) آن است که از راهی که قبل از احداث دو طبقه متعارف بوده سعی نماید.
مسأله 6 ـ در سعی به سوی مروه یا به سوی صفا، رو به آن ها نمودن لازم است؛ پس سعی با حالت به پشت راه رفتن یا به یکی از دو پهلو رفتن جایز نیست، لیکن جایز است صفحۀ صورت را به یکی از دو طرف یا به پشت متمایل گرداند، چنان که نشستن و خوابیدن روی صفا یا مروه یا بین آن ها، پیش از تمام شدن سعی و بدون عذر جایز است.
مسأله 7 ـ تأخیر انداختن سعی از طواف و نماز آن، به منظور استراحت و تخفیف گرمی هوا بدون عذر حتی تا شب جایز است، و احتیاط (مستحب) آن است که تا شب تأخیر نیندازد. و تأخیر انداختن آن به فردا بدون عذر جایز نیست.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 498
مسأله 8 ـ سعی عبادت است و آنچه در عبادت از قصد قربت و خالص بودن نیّت معتبر است در سعی واجب است. و سعی رکن است و حکم ترک آن عمداً یا سهواً حکم ترک طواف است، به همان صورت که گذشت.
مسأله 9 ـ اگر سهواً یک شوط یا بیشتر بر سعی بیفزاید سعیش صحیح است، و بهتر آن است که از هرجا متوجه شد آن را رها نماید؛ اگرچه بعید نیست که به هفت شوط رساندن آن جایز باشد. و اگر سعی را ناقص (و کمتر از هفت شوط) انجام داده باشد هرجا متوجه شد واجب است آن را کامل کند و اگر به شهر خودش برگشته و بتواند که بدون مشقّت (به مکه) برگردد واجب است و اگر نتواند یا سخت باشد باید نایب بگیرد. و اگر قسمتی از شوط اول را به جا آورد و سهو نماید و سعی به جا نیاورد احتیاط (واجب) آن است که از سر بگیرد.
مسأله 10 ـ اگر در عمرۀ تمتع سهواً قبل از تمام کردن سعی به خیال این که تمام کرده، از احرام بیرون آید و با زوجه اش نزدیکی کند بر او واجب است سعی را تمام کند، و بنابر احتیاط (واجب) با ذبح یک گاو کفّاره بدهد، بلکه اگر قبل از تمام کردن سعی، سهواً تقصیر نماید و آن کار (نزدیکی با همسر) را انجام دهد احتیاط (واجب) آن است که آن را تمام کند و کفّاره بدهد؛ و احتیاط (واجب) آن است که سعی در غیر عمرۀ تمتع در هر دو صورت به سعی در عمرۀ تمتع ملحق شود.
مسأله 11 ـ اگر بعد از تقصیر در عدد شوط های سعی شک نماید می گذرد و بنا را برصحت می گذارد. و همچنین است اگر بعد از فارغ شدن از عمل در زیادی سعی شک نماید. و اگر بعد از فراغ از عمل و انصراف از آن در نقصان شک نماید بنابرصحت گذاشتن اشکال دارد، و احتیاط (واجب) آن است که هر مقدار که احتمال نقصان آن را می دهد تکمیل نماید. و اگر بعد از فارغ شدن (از سعی) یا بعد از هر شوطی، در صحت آنچه که انجام داده شک کند، بنابر صحّت می گذارد. و همچنین است اگر در صحّت بخشی از یک شوط بعد از گذشتن از آن شک نماید.
مسأله 12 ـ اگر در حالی که در مروه است بین هفت و زیاده ـ مانند نُه مثلاً ـ شک نماید
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 499
باید بنا را برصحت بگذارد و اگر در اثنای دور در این که دور هفتم است یا مثلاً دور ششم شک نماید سعیش باطل است. و همچنین است نظایر آن که احتمال نقص در آن ها بدهد. و همچنین است اگر قبل از تمام شدن دور در آنچه که در دست دارد شک نماید که هفتم است یا بیشتر.
مسأله 13 ـ اگر بعد از تقصیر در اصل انجام دادن سعی شک نماید باید بنا بگذارد که سعی نموده است. و اگر در روز بعد از روزی که طواف نموده، در به جا آوردن سعی شک نماید باز هم بعید نیست که بنابرصحت آن بگذارد، لیکن احتیاط (مستحب) آن است که اگر قبل از تقصیر شک نموده سعی را به جا آورد.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 500