گفتاری در مورد حج با نذر و عهد و قسم

‏‏گفتاری در مورد حج با نـذر و عهد و قسم‏

‏‏مسأله 1 ـ‏‏ در انعقاد آن ها (نـذر و عهد و قسم) بلوغ و عقل و قصد و اختیار، شرط‏‎ ‎‏است، پس از بچه منعقد نمی شود اگرچه به ده سالگی رسیده باشد هرچند که عباداتش‏‎ ‎‏صحیح است. و از دیوانه و از کسی که غفلت و سهو و مستی دارد و از کسی که اکراه شده‏‎ ‎‏باشد منعقد نمی شود. ولی اقوی آن است که از کافری که اقرار به خدای تعالی دارد، بلکه‏‎ ‎‏از کسی که وجود خدای متعال را احتمال می دهد و در جایی که قصد قربت معتبر است‏‎ ‎‏رجاءً قصد قربت می نماید صحیح می باشد.‏

‏‏مسأله 2 ـ‏‏ در انعقاد قسم زن و فرزند، اذن شوهر و پدر معتبر است و اجازه دادن بعد از‏‎ ‎‏آن کافی نیست، و بعید نیست که (در منعقد نشدن بدون اذن) بین فعل واجب یا ترک حرام‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 3 ـ‏‏ اگر نـذر کند که از جای معیّنی به حج برود سپس از غیر آن جا برود،‏‎ ‎‏بری ء الذمّه نمی شود. و اگر همین حج (از جای معیّن) را نذر کرده باشد که در سال معیّنی‏‎ ‎‏به جا آورد و در همان سال از غیر جایی که معیّن کرده بود حج نماید کفّاره بر او واجب‏‎ ‎‏است. و اگر نـذر کند که حجة الاسلام را از شهر خاصی انجام دهد و سپس از غیر آن‏‎ ‎‏حرکت کند (حجة الاسلام او) صحیح است، و کفّاره (حنث نـذر) واجب است. و اگر نـذر‏‎ ‎‏کند که در سال معیّنی به حج برود تأخیر از آن جایز نیست، پس اگر با داشتن توانایی آن را‏‎ ‎‏تأخیر بیندازد معصیت کرده و کفّاره و قضا بر او واجب است. و اگر نذرش را مقیّد به‏‎ ‎‏زمانی نکند تأخیر آن تا وقتی که گمان فوت آن را پیدا کند، جایز است. و اگر بعد از آن که‏‎ ‎‏توانایی برحج داشت بمیرد (و حج نکند) باید از طرف او قضا شود و بنابر اقوی از اصل‏‎ ‎‏ترکه است، ولی اگر نـذر کند و توانایی بر حج پیدا نکند تا آن که بمیرد قضا از او واجب‏‎ ‎‏نیست. و اگر نـذر حج را معلّق به شرطی کند و قبل از حصول آن شرط بمیرد قضا از او واجب‏‎ ‎‏نیست. البته اگر نـذر کند که کسی را به حج بفرستد و به حج فرستادنش را معلّق به شرطی‏‎ ‎‏کند و قبل از حاصل شدن شرط بمیرد و بعد از فوتش شرط وجود پیدا کند، با این که قبل از‏‎ ‎‏فوت توانایی بر آن داشته ظاهر آن است که قضا از او واجب است. چنان که اگر نـذر کند که‏‎ ‎‏کسی را در سال معیّنی به حج بفرستد و با این که توانایی بر آن داشت، تخلف کند قضا و‏‎ ‎‏کفّاره بر او واجب است و اگر قبل از انجام دادن قضا و کفّاره بمیرد باید هردو را از اصل‏‎ ‎‏ترکه قضا نمایند. و همچنین است اگر نـذر کند کسی را به حج بفرستد چه به صورت نـذر‏‎ ‎‏مطلق و چه به صورت نـذر معلّق بر شرطی و آن شرط حاصل شود و توانایی بر حج فرستادن‏‎ ‎‏داشته باشد و ترک نماید تا بمیرد. (که هردو از اصل ترکه قضا می شود).‏

‏
‏‎

‏‏مسأله 5 ـ‏‏ در حج نذری، استطاعت شرعی معتبر نیست، بلکه با داشتن قدرت عقلی‏‎ ‎‏واجب است، مگر آن که انجام آن همراه حرج باشد یا موجب ضرر بر جان یا آبرو یا مال‏‎ ‎‏گردد و آن ضرر موجب حرج بر او باشد.‏

‏‏مسأله 6 ـ‏‏ اگر حجی به غیر از حجة الاسلام را در سال حجة الاسلام نذر کند و مستطیع‏‎ ‎‏هم باشد منعقد می شود لیکن حجة الاسلام مقدم می شود و اگر استطاعت از بین رفت حج‏‎ ‎‏نـذری بر او واجب است و اگر هردو را ترک کند بعید نیست که کفّاره واجب باشد. و اگر‏‎ ‎‏وقتی که مستطیع نبود نذر کند حجی انجام دهد سپس مستطیع شود حجة الاسلام مقدم‏‎ ‎‏می شود ولو این که وقت نذرش ضیق باشد. و همچنین اگر نـذر کند که آن حج را فوراً‏‎ ‎‏ففوراً (که هرزمان انجام نداد بعد از آن باز هم فوراً) انجام دهد حجة الاسلام مقدم است و‏‎ ‎‏حج نذری را در سال آینده به جا می آورد. و اگر حجّی را بدون قید (که حجة الاسلام باشد‏‎ ‎‏یا نباشد) نـذر نماید و مستطیع باشد یا بعد از آن استطاعت پیدا شود و انصرافی (به غیر‏‎ ‎‏حجة الاسلام) نباشد، اقرب آن است که با قصد هردوی آن ها یک حج از آن ها کفایت‏‎ ‎‏می کند، لیکن با این حال در صورتی که قصد نکرده باشد که نذرش حجة الاسلام را هم‏‎ ‎‏شامل شود احتیاط به این که هر کدام را مستقلاً به جا آورد به طوری که حجة الاسلام مقدم‏‎ ‎‏باشد، ترک نشود.‏

‏‏مسأله 7 ـ‏‏ به جا آوردن حج مستحبی قبل از حج نذری موسّع جایز است و اگر در مورد‏‎ ‎‏نذر مضیّق مخالفت کند و (در زمان آن)، حج مستحبی به جا آورد صحیح است و کفّاره بر‏‎ ‎‏او واجب است.‏

‏‏مسأله 8 ـ‏‏ اگر بداند که حجّی برعهدۀ میّت است و معلوم نباشد که حجة الاسلام است یا‏‎ ‎‏حج نذری، قضای آن به نیابت از میّت بدون آن که تعیین شود (که حجة الاسلام است یا‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 9 ـ‏‏ اگر نـذر کند که پیاده به حج برود، حتی در جایی که سوار شدن افضل است‏‎ ‎‏منعقد می گردد. و اگر نذر کند که سواره حج کند حتی در جایی که پیاده رفتن افضل است،‏‎ ‎‏منعقد می شود و واجب می گردد. و همچنین است اگر نذر کند که قسمتی از راه حج را‏‎ ‎‏پیاده برود. و همچنین است اگر نذر کند که پابرهنه حج کند و در انعقاد این نذر شرط است‏‎ ‎‏که نذر کننده توانایی داشته باشد و به وسیلۀ پیاده روی و پابرهنگی ضرری به او نرسد و در‏‎ ‎‏حرج نیفتد، پس اگر از اول، یکی از آن ها (ناتوانی و ضرر و حرج) باشد نـذر منعقد‏‎ ‎‏نمی شود و اگر در اثنای راه پیدا شود وجوب آن ساقط می شود. و مبدأ پیاده یا پابرهنه رفتن‏‎ ‎‏تابع تعیین و قصد ناذر است ولو این که از طریق انصراف مشخص گردد و آخر پیاده روی یا‏‎ ‎‏پابرهنه رفتن در صورتی که تعیین نکرده باشد، رمی جمرات است.‏

‏‏مسأله 10 ـ‏‏ برای کسی که حج را پیاده نـذر کرده یا پیاده روی در حجّش را نذر نموده‏‎ ‎‏باشد، پیمودن دریا و مانند آن جایز نیست و اگر به علت مانعی که در بقیۀ راه ها است ناچار‏‎ ‎‏باشد، وجوب پیاده روی ساقط می گردد و اگر از اول چنین باشد نذرش منعقد نمی شود و‏‎ ‎‏اگر در راه حج نهر یا شطّی باشد که عبور از آن جز با مرکب (مثلاً کشتی) ممکن نباشد‏‎ ‎‏واجب است که بنابر اقوی در آن مرکب بایستد.‏

‏‏مسأله 11 ـ‏‏ اگر حج را پیاده نذر کند حج سواره از آن کفایت نمی کند، پس در‏‎ ‎‏صورتی که نذرش موسّع است باید آن را به جا آورد و در صورتی که مضیّق باشد، اگر‏‎ ‎‏مخالفت کند کفّاره بر او واجب است نه قضا. و اگر پیاده روی در حج معیّنی را نذر کند و‏‎ ‎‏همان حج را سواره به جا آورد صحیح است و کفّاره بر او واجب است نه قضا. و اگر‏‎ ‎‏قسمتی از آن را سوار شود و قسمت دیگر را سوار نشود، در حکم آن است که همه را‏‎ ‎‏سوار شده باشد.‏

‏
‏‎

‏‎ ‎

‏‎