احکام مسافر

‏‏احکام مسافر‏

‏‏پیش از این معلوم شد که با محقق شدن شرایط، دو رکعت از هر نماز ظهر و عصر‏‎ ‎‏وعشای مسافر ساقط می شود، همچنان که نافله های ظهر و عصر از او ساقط می شود و‏‎ ‎‏بقیۀ نافله ها باقی می مانند و احتیاط آن است که نماز وتیره، (نافلۀ عشا) رجاءً خوانده شود.‏

‏‏مسأله 1 ـ ‏‏اگر مسافر با وجود شرایط قصر، نماز را تمام بخواند، اگر حکم و موضوع را‏‎ ‎‏بداند، نمازش باطل است و باید آن را در وقت و یا در خارج وقت اعاده نماید. و اگر اصل‏‎ ‎‏حکم مسأله و این که مسافر باید قصر بخواند را نداند، اعاده بر او واجب نیست، تا چه رسد‏‎ ‎‏به قضای آن. و اگر اصل حکم را می داند، ولی بعضی از خصوصیات ـ مثل این که سفر‏‎ ‎‏چهار فرسخی با قصد برگشتن، موجب قصر می شود، یا کسی که شغلش سفر است اگر ده‏‎ ‎‏روز در شهرش اقامت نماید، در سفر اول بر او قصر واجب است و مانند این ها ـ را نداند و‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 2 ـ ‏‏بنابر اقوی، آنچه (در مسألۀ قبل دربارۀ نماز) گفته شد، دربارۀ روزه هم‏‎ ‎‏جاری است، پس اگر مسافری که نباید روزه بگیرد، عالماً و عامداً روزه بگیرد، روزه اش‏‎ ‎‏باطل است و اگر به جهت ندانستن اصل حکم روزه بگیرد، روزه اش صحیح است، ولی‏‎ ‎‏اگر به جهت ندانستن بعضی جزئیات مسأله یا به جهت جهل به موضوع، روزه گرفته‏‎ ‎‏باشد، باطل است، ولی در صورتی که به جهت فراموشی روزه بگیرد به نماز ملحق‏‎ ‎‏نمی شود، بنا بر این قضای آن واجب است.‏

‏‏مسأله 3 ـ ‏‏کسی که وظیفه اش تمام خواندن نماز است، در صورتی که قصر بخواند‏‎ ‎‏نمازش مطلقا باطل است، حتی کسی که قصد اقامت کرده و نماز را چون نمی دانسته است‏‎ ‎‏که حکم او تمام خواندن می باشد، قصر خوانده است.‏

‏‏مسأله 4 ـ ‏‏اگر کسی که فراموش کرده در سفر است، در اثنای نماز یادش بیاید، چنانچه‏‎ ‎‏قبل از داخل شدن در رکوع رکعت سوم باشد، باید نماز را به طور قصر پایان دهد و به‏‎ ‎‏همان اکتفا کند و اگر بعد از آن یادش بیاید، نمازش باطل است و اگر حتی برای یک رکعت‏‎ ‎‏وقت داشته باشد، واجب است آن را اعاده نماید.‏

‏‏مسأله 5 ـ ‏‏اگر وقت نماز فرا رسد و او در حضر باشد و توانایی خواندن نماز را هم‏‎ ‎‏داشته باشد و قبل از آن که نماز بخواند، مسافرت نماید و از حد ترخّص بگذرد و وقت‏‎ ‎‏هنوز باقی باشد، واجب است قصر بخواند. لکن ترک احتیاط به این که تمام هم بخواند‏‎ ‎‏سزاوار نیست. و اگر وقت فرا رسد و او در سفر باشد و قبل از خواندن نماز به حضر بیاید‏‎ ‎‏و وقت باقی باشد، واجب است تمام بخواند و احتیاط (مستحب) آن است که قصر‏‎ ‎‏هم بخواند.‏

‏
‏‎

‏‏مسأله 7 ـ ‏‏در صورتی که اول وقت در حضر و در آخر وقت در مسافرت باشد یا‏‎ ‎‏عکس آن، نمازی که از او فوت شود، بنابر اقوی باید رعایت وقت فوت نماز ـ یعنی، آخر‏‎ ‎‏وقت ـ را بنماید؛ پس در فرض اول باید آن را به طور قصر و در فرض دوم باید آن را چهار‏‎ ‎‏رکعتی قضا کند، لکن ترک احتیاط به این که در هر دو فرض جمع بخواند سزاوار نیست.‏

‏‏مسأله 8 ـ ‏‏مسافری که قصد اقامت نکرده، در چهار جا، بین قصر و تمام مخیّر است که‏‎ ‎‏عبارتند از: مسجد الحرام، مسجد النبیّ ‏‏صلی الله علیه و آله وسلم‏‏، مسجد کوفه، و حائر حسینی ـ علی مشرّفه‏‎ ‎‏السلام ـ و تمام خواندن افضل است. و در الحاق دو شهر مکه و مدینه به دو مسجد آن ها‏‎ ‎‏محل تأمل است، پس احتیاط به این که در شهرهای مذکور قصر بخواند ترک نشود. و سایر‏‎ ‎‏مساجد و مشاهد به این ها ملحق نمی شود. و در این مساجد بین پشت بام و صحن و‏‎ ‎‏جاهای پایین آن ها، مانند بیت الطشت در مسجد کوفه فرقی نیست. و بنابر اقوی تمام‏‎ ‎‏روضۀ شریفه جزء حائر حسینی ‏‏علیه السلام‏‏محسوب می شود، بنا بر این از طرف بالای سرتا‏‎ ‎‏شبکه های متّصل به رواق و از طرف پا تا درب متّصل به رواق و از پشت سر تا حد مسجد،‏‎ ‎‏جزء حرم است و خالی از قوّت نیست که مسجد و رواق شریف هم جزء حرم شمرده‏‎ ‎‏شود (و مسافر در آن جاها هم مخیّر باشد) ولی ترک احتیاط به این که در این دو مورد قصر‏‎ ‎‏خوانده شود سزاوار نیست.‏

‏‏مسأله 9 ـ ‏‏در چهار موردی که گفته شد، تخییر در شکسته یا تمام خواندن نماز،‏‎ ‎‏استمراری است، بنا بر این کسی که به نیّت قصر شروع به نماز کرده، می تواند به تمام عدول‏‎ ‎‏کند و همچنین کسی که به نیّت تمام شروع نموده می تواند به قصر ـ مادامی که از محل‏‎ ‎‏عدول نگذشته ـ عدول نماید، بلکه اگر بدون آن که قصر و یا تمام را از اول نماز در نیّت‏‎ ‎‏معیّن کند، می تواند در اثنای آن، یکی از آن دو را اختیار کند.‏

‏‏مسأله 10 ـ ‏‏روزه در موارد تخییر مذکور، به نماز ملحق نمی شود، بنا بر این مادامی که در‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 11 ـ ‏‏مستحب است بعد از هر نماز قصری، سی مرتبه ‏‏«سُبْحانَ الله وَالْحَمْدُ لله ِِ وَلا اِلهَ‏‎ ‎‏إِلاّ الله ُ وَالله ُ اَکْبَرُ» ‏‏بگوید.‏

‏‎ ‎

‏‎