حکم شک در افعال نماز
مسأله 1 ـ کسی که در یکی از افعال نماز شک کند، چنانچه این شک قبل از داخل شدن در فعل دیگری باشد که باید آن را بعد از آن فعل مشکوک انجام داد، واجب است آن
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 224
فعل مشکوک را به جا آورد، مانند این که شک کند در تکبیرة الاحرام قبل از آن که در قرائت، حتی در «اَعُوذُ بِالله ِ مِنَ الشَیْطانِ الرَّجیم» داخل شود، یا در خواندن حمد قبل از آن که وارد خواندن سوره شود، یا در قرائت سوره قبل از آن که به رکوع برود، یا در به جا آوردن رکوع قبل از خم شدن برای سجده، یا در سجده قبل از ایستادن یا قبل از داخل شدن در تشهّد. و چنانچه این شک بعد از دخول در فعلی باشد که باید پس از مشکوک انجام بگیرد ـ هرچند آن کار بعدی مستحب باشد ـ به شک اعتنا نمی نماید و بنا می گذارد که آن را انجام داده است، بدون آن که فرقی بین دو رکعت اول نماز و دو رکعت آخر نماز باشد، بنا بر این اعتنا نمی کند به شک در خواندن فاتحه در حالی که قرائت سوره را شروع کرده و در خواندن سوره در حالی که به قنوت مشغول شده و در انجام رکوع یا قیام بعد از رکوع در حالی که مشغول رفتن به طرف سجده است و در انجام سجده در حالی که ایستاده یا مشغول تشهد است، و در تشهد در حالی که ایستاده است، بلکه و در حالی که شروع به ایستادن نموده است بنابر اقوی، ولی اگر در حال برخاستن برای قیام در انجام سجده شک کند، باید سجده را به جا آورد.
مسأله 2 ـ در بنا گذاشتن بر انجام مشکوک و اعتنا نکردن به شک بعد از آن که در غیر آن داخل شد، فرقی نیست که آن غیر از جزءهای مستقل باشد، مانند مثال های گذشته (مثلاً سوره نسبت به حمد) و یا از جزءهای غیر مستقل، مثل این که نسبت به خواندن اول سوره، وقتی که در آخر سوره است، شک کند، یا نسبت به اول آیه، وقتی که در آخر آیه است بلکه نسبت به اول کلمه، وقتی که در آخر کلمه است (که در همۀ این موارد به شک خود اعتنا نمی کند) اگرچه احتیاط (مستحب) آن است که (در موارد غیر مستقل) آن مشکوک را به قصد تقرب مطلق (نه به قصد جزء بودن) به جا آورد.
مسأله 3 ـ اگر در این که آنچه را که انجام داده، صحیح بوده است یا فاسد، شک نماید ـ نه آن که در اصل انجام آن شک داشته باشد ـ به شک خود اعتنا نمی کند، اگرچه در محل آن باشد، هر چند که در این صورت، احتیاط به اعاده کردن قرائت و ذکر به قصد قربت (نه جزئیت) و در مورد رکن به این که نماز را تمام کند و سپس آن را اعاده نماید، مطلوب است.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 225
مسأله 4 ـ اگر در سلام نماز شک کند بعد از آن که داخل چیزی شده باشد که مترتب بر فارغ شدن از نماز است ـ مثل تعقیب و مانند آن ـ یا در بعضی از کارهایی که منافات با نماز دارد و مانند این ها از اموری که نمازگزار جز بعد از فراغ از نماز به آن ها نمی پردازد، اعتنا (به شک) نمی کند. چنان که اگر مأموم در گفتن تکبیرة الاحرام شک کند و به کاری که مترتب بر تکبیرة الاحرام است ـ ولو این که به مانند سکوتی که در نماز جماعت مستحب است و مانندآن ـ مشغول شده باشد، به شک خود اعتنا نمی نماید.
مسأله 5 ـ چیزی که در محل (آن چیز) در انجام آن شک کند و آن را انجام دهد، سپس متوجّه شود که آن را به جا آورده بوده است، نماز را باطل نمی کند، مگر آن که رکن باشد. چنان که اگر آن را انجام ندهد و از محل آن گذشته باشد، سپس معلوم شود که آن را به جا نیاورده بوده است نمازش باطل نمی باشد، به شرط آن که رکن نباشد و جبران آن هم ممکن نباشد به این که داخل رکن دیگری شده باشد و اگر جبران آن ممکن باشد، باید آن را جبران نماید، اگرچه رکن نباشد.
مسأله 6 ـ اگر در حال انجام دادن کاری از کارهای نماز شک کند که در بعضی کارهای قبلی شک کرده یا نه، به شک خود اعتنا نمی کند و همچنین است اگر در آن حال شک کند که چنین سهوی کرده است یا نه(یعنی شک کند که در کارهای قبلی سهوی کرده یا نکرده). البته اگر شک کند که سهوی انجام داده یا نه در حالی که در محل جبران مشکوک است (و از محل آن نگذشته) باید آن را به جا آورد.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 226