ج) ارتباط متقابل دولت و بازاریان
بازاریان، پشتوانه عظیم اسلام
دولتهای رژیم سابق و خود رژیم سابق چون با مردم نبود و مردم هم با او نبودند، شاید جرأت نکرد یک دفعه محمدرضا تو بازار بیاید. اما اکنون اینطور نیست، برای اینکه دولت و بازار، رئیس جمهور و بازاریها اینها برادر هستند و از خود این مردم هستند. اینطور نیست که در آن رده های به اصطلاح خودشان بالا باشند و به حسب واقع منحط باشند که مردم آنها را نپذیرند. در طول تاریخ هر مشکلی که پیدا می شد برای اسلام و برای علمای بزرگ اسلام، کافی بود که نصف روز بازار برای یک همچو امری بسته بشود و مشکل حل بشود. یک پشتوانۀ عظیمی است بازار برای اسلام، و بازاریها باید با کمال دقت این مسئله را حفظ کنند...
بازار باید یکدل دنبال جبهه باشد و از پشت سر جبهه را تقویت بکند.(397)
25 / 10 / 59
* * *
آسیبهای جدی به اسلام ناشی از بی توجهی دولت به بازاریان
اگر دولت همان مسیر مردم را سیر کند، اگر دولت با این مردمی که در صحنه بودند، چه از بازرگانانشان و چه از ـ عرض می کنم که ـ دیگر مردمشان و چه از کاسبهای جزئشان، همه اینها ـ الاّ نادری که هیچ وقت نبودند ـ اگر دولت کاری بکند که اینها را یک وقتی همه را ناراضی کند، از حیث اینکه مالیاتها را زیاد کند بدون وجه، از حیث اینکه جرم برای تأخیر مالیات بدون وجه، از اینکه جریمه برای یک مسائل قرار بدهد بدون وجه، و همین طور قضاتی که در
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 299
اطراف هستند، اگر خدای نخواسته، طریقشان را یک نحوی قرار بدهند که مردم کم کم شک در اینها بکنند، آن روز است که برای ما مصیبت پیش می آید؛ آن روز است که نه جنگ می تواند پیروز بشود و نه مجلس می تواند موفق باشد و نه دولت؛ آن روز است که باید فاتحه را بخوانیم.(398)
4 / 11 / 61
* * *
خدمات متقابل دولت و بازار
متشکرم از اینکه امروز مواجه هستم با قشر متعهد اسلامی نمایندگان سراسر کشور از اصناف و بازرگانان. و من امروز باید یک مقدار راجع به بازار صحبت کنم، یک مقدار هم راجع به دولت. آنکه راجع به بازار است، همه می دانیم، می دانید که بازار یکی از قشرهای عظیم متعهد به اسلام و در هر غائله ای که برای اسلام پیش آمده است، این بازار است که پیشقدم است. در قضیۀ تنباکو و حکم مرحوم میرزای شیرازی ـ اعلی الله مقامه ـ این بازار بود که همراهی کرد و منتهی به قیام شد. بعضی از بازرگانان اصفهان، از قراری که نقل شده است، یکی از بازرگانهای معتبر بوده است، تمام تنباکوهایی که داشته است و آن وقت تاجر تنباکو هم گفته می شود بوده است، پس از حکم میرزا، آورد در میدان شاه و آتش زد؛ و مشابه او بازارهای دیگر در تأیید حکم میرزا در آن وقت قیام کردند، حتی شهید هم دادند. و پس از آن، در طول مشروطیت و استبداد به صورت مشروطیت، باز در هر زمینه، این بازار است که پیشقدم است و همراه با سایر قشرهای ملت از
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 300
کارگران و کشاورزان و امثال اینها، مجاهده کرده است و مشکلات را تحمل کرده است و در پیشبرد مقاصد اسلام آنچه که توان داشته است، عمل کرده است. و در این پنجاه سال سیاه که تاریخ ایران را سیاه کرد، سیاهتر از رژیمهای سابق کرد، فشار بر بازار بسیار بود و بیشتر بود و از بازار، آنها خیلی وحشت داشتند؛ و لهذا یک وقت هم بنای بر این گذاشتند که این سقفها را خراب کنند؛ از زیر این سقفها خوف داشتند، لکن موفق نشدند. و در این نهضت، بازار یک حظّ وافر در امور داشت از تعطیلیهایی که کرد، از اعتصاباتی که کرد، البته سایر قشرها هم سهیم بودند، لکن بازار هم یک قشر عظیم سهیم در این امر بود. و در این جنگ هم، بازار هم در جبهه فرستاد و هم در پشت جبهه خدمت کرد. و الآن هم باز، بازار است که خدمت می کند و از اسلام عزیز و از جمهوری اسلامی نگهداری می کند.
میرزا، یک آقای مرجع بود در یک دهی از عراق، او نمی توانست که خودش یا طلبه هایی که آنجا دارند بسیج کنند برای مقابله با آن سلطنت استبدادی. او حکمی فرمود، علمای بلاد هم نمی توانستند خودشان راه بیفتند و این استبداد سیاه را بشکنند. این بازار و ملت بود که پشتیبانی از مراجع خودشان می کردند، از علمای خودشان می کردند و آنهایی که به راه استبداد می رفتند، آنها را به زمین می زدند. و در همین نهضت و در همین قضایایی که همه شاهد بودید و شاهد بودیم، باز، بازار است که تعطیلات طولانی کرد و با تعطیلات طولانی و تظاهرات و اعتصابات و چیزهای دیگر از این نهضت پشتیبانی کرد. البته سایر قشرها هم همه بودند و خداوند همه را تأیید کند. این بازار است که از اوّل، پشتوانۀ احکام اسلام بوده است و حالا هم هست و ان شاء الله
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 301
بعدها هم خواهد بود. و امیدوارم که دولت توجه عمیق خاص بکند به بازار و آنچه که از دست او برمی آید به این قشر متعهد خدمت بکند.
دو طرف قضیه را باید ملاحظه کنیم. از آن طرف بازار را ما باید حفظش بکنیم با تمام قوا، همه مان موظفیم. بازار است که ما را نگه داشته، همه را نگه داشته، از آن طرف، بازار باید دولت را حفظ کند. اگر رها کند چه بکند دولت. آقای موسوی نخست وزیر یک کاسب است، مثل شما کاسب بوده دیگر، پدرش هم الآن ظاهراً کاسب است. خوب، آنکه چیزی ندارد که خودش بدهد، وزیرهای دیگر هم همه از همین قبیلند. دولت خودش که چیزی ندارد. دولت می خواهد دفاع از جان شما، از ناموس شما، از مال شما، از حیثیت شما بکند. خوب، ما خودمان باید این کار را تکفل کنیم، و آن مقدار که می توانیم، اینهایی که سرمایه های کلان دارند. اگر یک وقتی شما شنیدید که این آقایان بعضی می گویند تروریست اقتصادی و محتکرین را می گویند، محتکرین را می گویند، عامۀ بازار محتکر نیستند، متعهدند آنها؛ آنها خلاف شرع نمی کنند. یک دسته هستند که هم نق می زنند، هم کاری به این کارها ندارند، هم مال مردم را احتکار می کنند و گران می فروشند و بازار سیاه درست می کنند، یک دسته اند اینها. اینطور نیست که به بازار کسی جسارت کند؛ من تا حالا از هیچ کس نشنیدم که در بازار یک حرفی زده باشد. خوب، این بازاری است که بازار مسلمین است، این بازاری است که از اول تا حالا خدمت کرده و حالا هم خدمت می کند، بعدها هم خدمت خواهد کرد. بنابراین، ما هم در گرفتاریهای دولت باید ملاحظه کنیم، هم
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 302
گرفتاری مستضعفین و بیچاره ها را باید ملاحظه بکنیم، هم گرفتاری این آواره هایی که آمدند و الآن هستند...
تا یک دولت نیاید بنشیند، تا بعضی از آقایان محترم اصناف نروند پیش دولت بنشینند، از این نمایندگان، دولت برایشان تشریح کند که ما گرفتاریمان چی هست؛ آنقدری که آنها گرفتاری دارند ما تصورش را نمی توانیم بکنیم. بنابراین، ما دو طرف قضیه را باید ملاحظه کنیم. یعنی از همۀ ابعاد ما باید توجه بکنیم به مسائل و مشکلاتمان، و اسلام همۀ ما را مسئول قرار داده. وقتی اعراض و نفوس مسلمین در معرض خطر است، برای همۀ ما واجب است که اگر به اندازۀ کافی ندارند آنها جمعیت، پاشیم برویم؛ آنکه می تواند باید پا بشود برود. برای همه واجب است که حالایی که یک عده ای داوطلب شدند و بحمدالله زیاد هم هستند و رفتند و تو جبهه ها هم الآن، الحمدلله خوب است، لکن پشت جبهه مشغول باشند به تأیید دولت، مشغول باشند به اینکه دولتی که در هر ماه چند صد میلیون خرج جنگ فقط می کند، هر روز هر روز چند صد میلیون خرج جنگ را دارد دولت، از آن طرف هم عایدی دولت، مهمش نفت بود که نفت را حالا نمی گذارند ما استخراج کنیم زیاد. نمی شود هم نفتی که مال نسلهای آینده است همه اش را درآورند و حالا خرج کنند و چهار روز دیگر زندگی نتوانند بکنند. باقی اش این است که خوب مردم کمک کنند، خیرخواهها کمک کنند، ما نصیحت می کنیم، استدعا می کنیم از آنها که کمک کنید به این دولتی که مشغول گرفتاری اش هست و آنهمه گرفتاری دارد. دولت هم باید به شما کمک کند، طرفینی است قضیه، یک طرف را نباید حساب کرد. از آن طرف دولت آن مقداری که می تواند باید خدمت کند، آنقدری که توان دارد باید خدمت کند به بازار و به
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 303
مستمندان و به دیگران. از آن طرف هم آقایان همه باید خدمت بکنند. منتها اینکه حالا من دارم می گویم، به گوش یک عدۀ زیاد امّا کم مایه، کم سرمایه، به گوش آنها می رود، امّا یک عده ای هم هستند که سرمایه های هنگفت دارند، آنها این حرفها را خیلی گوش نمی دهند. حساب آنها با خدای تبارک و تعالی است.(399)
10 / 11 / 61
* * *
شرکت دادن بازاریان در امر صنعت
عمده این است که برای این مستضعفینی که به شما خدمت کردند، خدمت بکنید و خدمت هم به این است که آنها را ـ بازاریها را ـ در کار وادار کنید، شریک کنید. کسانی که می توانند صنعتهای کوچک درست کنند، صنعتهایشان را حفظ بکنید و سایر کارها، آنهایی که البته دولت نمی تواند. آنکه دولت می تواند و دیگران نمی توانند، آنها باید بکنند.(400)
4 / 6 / 63
* * *
اولویت دادن به بازاریان متعهد در توسعۀ بخش خصوصی از سوی دولت
دولت ـ چنانچه کراراً تذکر داده ام ـ بی شرکت ملت و توسعۀ بخشهای خصوصی جوشیده از طبقات محرومِ مردم و همکاری با طبقات مختلف مردم، با شکست مواجه خواهد شد. کشاندن امور به سوی مالکیت دولت و کنار گذاشتن ملت، بیماری مهلکی است که باید از آن احتراز شود و در این موضوع گزارشهای مختلفی می رسد و هیأت دولت موظف است این امر را به طور همگانی گزارش دهد و کیفیت عمل را در اختیار عموم گذارد و این امر را جدی تلقی کند. و تذکر این نکته مهم است که دخالت دادن کسانی
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 304
که در امور تجارت واردند، از بازاریان محرومیت کشیده و درد اسلام و انقلاب چشیده تا متخصصان وارد و مسلمان و متعهد، از امور ضروری است. دولت و این دوستان باید دقیقاً توجه کنند که آزادیِ بخش خصوصی به صورتی باشد تا هرچه بهتر بشود به نفع مردم محروم و مستضعف کار کرد؛ نه چون گذشته تعدادی از خدا بی خبر در تمام امور تجاری و مالی مردم سلطه پیدا کنند.(401)
22 / 11 / 63
* * *
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 305