آَشنائی با عملکرد حوزۀ امور بین‌الملل مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی
بدون شک بررسی، تجزیه و تحلیل پیرامون شخصیت حضرت امام و اندیشه‌های آن بزرگوار توسط اندیشمندان و متفکرین خارجی، از زمانی آغاز شده است که اوّلین شعله‌های فروزان انقلاب اسلامی در ایران، از خارج مرزها قابل رؤیت بود و صدای ملکوتی رهبری انقلاب، علیرغم تلاش و وحدت عمل دستگاههای تبلیغاتی دشمنان اسلام در ایجاد محاصره خبری «انقلاب اسلامی»، در میان ملل و جوامع مختلف بیداری و آگاهی نسل‌ها را طنین افکنده است.
بررسی اینکه در آن ایام و یا در روزهای شکوفایی انقلاب اسلامی، مراکز فرهنگی، شبکه‌های مطبوعاتی و سازمان‌های اطلاعاتی ممالک مختلف چه تحلیلی از دیدگاههای حضرت امام داشته‌اند و چه پیش‌بینی‌هایی از تأثیر بیانات و پیامهای آن عزیز بر مخاطبین ارائه کرده‌اند، کاری است مهم که باید بدان پرداخته شود. اما در شرایط کنونی، ضرورت معرفی صحیح و دقیق آثار و اندیشه‌های امام خمینی و ترسیم چهره حقیقی او در جوامع گوناگون، و تجزیه و تحلیل واقعی نهضتی که ایشان رهبری کردند ضرورتی است که از همان نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی بیش از پیش محسوس بود. گرچه نهادهای فرهنگی، مراکز علمی و تحقیقی و ارگانهای مختلف متناسب با وظایف و مسئولیت‌های
حضورج. 9صفحه 224
خود اقدام به ترجمه و نشر بخشی از وقایع زندگی و اندیشه‌ها و پیامهای حضرت امام کرده‌اند، اما همواره جای تشکیلاتی منسجم که با برنامه‌ریزی‌های اصولی و درازمدت اقدام به ترجمه و نشر آثار آن عزیز نماید، و رهبر کبیر انقلاب اسلامی را آنچنان که می‌اندیشید و زندگی می‌کرد به دنیا معرفی کند خالی بود.
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی برای پاسخگویی به چنین نیازی از بدو تأسیس در سال 1367 تشکیلاتی را تحت عنوان «واحد ترجمه» پیش‌بینی نمود و ترجمه آثار حضرت امام را به زبانهای زنده دنیا آغاز کرد. هنوز چند ماهی از شروع کار «واحد ترجمه» نگذشته بود که واقعه جانسوز رحلت رهبر کبیر انقلاب اسلامی و پیامدهای جهانی آن، ضرورت تسریع در ترجمه آثار آن بزرگوار را در سطحی گسترده‌تر بیش از پیش نمایان ساخت.
واحد ترجمه با توجه به شرایط و مراجعات حضوری میهمانان خارجی و درخواست‌های واصله از مسلمانان و اندیشمندان خارج کشور که به دنبال دریافت منابع و مآخذی مستند جهت تدوین رساله‌های پژوهشی خود پیرامون دیدگاههای مختلف حضرت امام بودند اقدامات خود را در زیر مجموعه‌هایی با عناوین، الف _ گروه ترجمه، ب_ گروه تحقیق و تدوین و ج _ گروه ارزیابی، سازماندهی کرد و برای هر یک
حضورج. 9صفحه 225
از گروههای مذکور برنامه‌های مستقلی را تدوین نمود.
همزمان با گسترش فعالیتهای «واحد ترجمه»، اوضاع فرهنگی و اجتماعی شبه قاره و کثرت پیروان حضرت امام در آن دیار ایجاب می‌کرد که ترجمه آثار امام به زبان اردو و پاسخگویی به تقاضاهای مردم آن منطقه، در سطحی گسترده‌تر انجام پذیرد. به همین منظور «نمایندگی شبه قاره مؤسسه» فعالیتهای خود را عمدتاً بر موضوع‌بندی آثار امام خمینی متناسب با نیازهای مردم شبه قاره و ترجمه آنها به زبان اردو آغاز نمود. این نمایندگی براساس آگاهی و شناختی که از فرهنگ منطقه و آداب و سنن مردم آن مرز و بوم داشت، علیرغم تنگناها و محدودیتها در اندک مدتی چندین اثر از دیدگاههای حضرت امام را تنظیم و ترجمه و در سطحی وسیع منتشر نمود. از جمله این آثار «شخصیت زن از دیدگاه امام»، «وحدت از دیدگاه امام» و «دیدگاههای امام پیرامون حج» است. ترجمه «تحریرالوسیله» به زبان اردو در چهار مجلد، از نمونه اقدامات مؤثر دیگر «نمایندگی شبه قاره» بود که نیاز دانشجویان و طلاب حوزه‌های علمیه پاکستان و هندوستان را تأمین کرد.
با توجه به نفوذ گسترده افکار امام خمینی در میان ملل مسلمان جهان و مطرح شدن اندیشه‌ها و دیدگاههای سیاسی، عرفانی، تربیتی و جامعه‌شناسی آن بزرگوار در
حضورج. 9صفحه 226
مجامع فرهنگی و تحقیقاتی کشورهای مختلف، حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینی به پیشنهاد سرپرستی مؤسسه طی حکمی جناب حجت‌الاسلام سید سراج الدین موسوی را به سرپرستی امور بین‌الملل مؤسسه منصوب نمودند. با تشکیل «امور بین‌الملل مؤسسه»، «واحد ترجمه» و نمایندگی شبه قاره «در تشکیلات جدید ادغام شدند. این اقدام موجب گردید تا براساس ارزیابی فعالیتهای گذشته و برنامه‌ریزی‌های جدید، حرکتی نو در جهت تقویت و توسعه ترجمه آثار حضرت امام(س) و توزیع کتب ترجمه شده در کشورهای دیگر آغاز گردد.
هم اکنون حوزه امور بین‌الملل مؤسسه فعالیتهای خود را از طریق مدیریتهای سه گانه زیر دنبال می‌کند:
الف _ معاونت امور ترجمه ب_ معاونت تحقیق و ارزیابی ج _ معاونت روابط عمومی و تبلیغات.
مطالعه گزارش فعالیتهای هر یک از معاونت‌های مذکور، خوانندگان محترم مجله حضور را با کیفیت و دامنه کارهای امور بین‌الملل مؤسسه آشنا می‌سازد، امید است خوانندگان عزیز با ارائه نظریات و رهنمودهای خود مسئولین امور بین‌الملل را
حضورج. 9صفحه 227
در مسئولیتی که عهده‌دار شده‌اند یاری نمایند.
□ معاونت امور ترجمه
این مدیریت با بکارگیری حدود شصت نفر از مترجمین ترجمه آثار حضرت امام را به پانزده زبان زنده دنیا برنامه‌ریزی و تاکنون وصیتنامه سیاسی الهی حضرت امام را به پانزده زبان ترجمه کرده و به یازده زبان عربی، اردو، انگلیسی، آلمانی، فرانسه، ترکی استانبولی، ترکی آذری (خط فارسی _ خط کریل)، بنگالی، پشتو، اسپانیولی و روسی به چاپ رسانده است. آثار ترجمه شده دیگری که تاکنون به چاپ رسیده‌اند، عبارتند از: نامه حضرت امام(س) به گورباچف به یازده زبان، کلمات قصار به شش زبان، پدر ای علمدار مکتب مظلوم (مقاله‌ای از حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینی درباره شخصیت امام بزرگوار) به پنج زبان، سبوی عشق به دو زبان، حج از دیدگاه امام خمینی(س)، شخصیت زن از دیدگاه امام خمینی، وحدت از دیدگاه امام خمینی، تحریرالوسیله، مناسک حج، جلوه‌های رحمانی (نامه‌ای عرفانی از حضرت امام) پیر جماران (مجموعه اشعاری که توسط شعرای اردو زبان پیرامون شخصیت امام عزیز سروده شده است) و اسم مستأثر به زبان اردو.
طبق برنامه‌ریزی در دست اجرا تعداد 62
حضورج. 9صفحه 228
پروژه مستقل، از آثار حضرت امام در مراحل مختلف ترجمه، ادیت، حروفچینی و چاپ هستند. و مهمترین این پروژه‌ها، «آداب الصلوة» به سه زبان عربی و اردو و انگلیسی، «چهل حدیث» به دو زبان انگلیسی و اردو، مجموعه سه جلدی کوثر (بیانات حضرت امام، همراه با شرح وقایع انقلاب اسلامی) به سه زبان عربی و اردو و انگلیسی، آئین انقلاب اسلامی (گزیده‌ای از اندیشه و آراء امام خمینی) به پنج زبان عربی و اردو و انگلیسی و فرانسه و ترکی آذری می‌باشد.
یکی دیگر از فعالیتهای این معاونت ترجمه مجموعه نامه‌هائی است که از اقصی نقاط کشورهای دنیا برای حضرت امام ارسال شده تاکنون حدود 7000 نامه بررسی شده است که در 23 زبان نگارش شده‌اند. از مجموعه‌های جالبی که در آینده به دوستداران حضرت امام عرضه خواهد شد، گزیده‌هایی از این نامه‌هاست که هرکدام از آنها بیانگر دریایی از عواطف انسان‌های حقیقت جوست که از اقصی نقاط جهان برای امام عزیز ارسال شده‌اند.
از برنامه‌های در دست انجام معاونت امور ترجمه شناسایی و آماده‌سازی مقالاتی است که به قلم اندیشمندان و روزنامه نگاران به زبانهای مختلف در مطبوعات دنیا پیرامون شخصیت و دیدگاههای حضرت امام به رشته تحریر
حضورج. 9صفحه 229
درآمده است. این مقالات پس از ویرایش های لازم به صورت مجموعه‌هایی در زبان اصلی انتشار یافته و سپس به زبان فارسی برگردانده خواهند شد.
ترجمه آثار تخصصی حضرت امام از جمله حساسترین و اساسی‌ترین کارهای این معاونت محسوب می‌شود، ترجمه چنین آثاری نه فقط زمان زیادی را می‌طلبد بلکه با توجه به پیچیدگی‌ها و عمق علوم و معارفی که محور آثار حضرت امام را تشکیل می‌دهند، مترجمین محترم را با دشواری‌های زیادی از قبیل یافتن کلمات و اصطلاحات معادل در دیگر زبانها مواجه می‌کند.
امید است با چاپ و توزیع اینگونه آثار، باب معارف اسلام ناب محمدی(ص) به روی مشتاقان درک حقایق و انسان‌های وارسته گشوده شود.
□ معاونت تحقیق و ارزیابی
کلیه آثار حضرت امام قبل از اینکه در برنامه‌ریزی‌های «معاونت امور ترجمه» گنجانده شوند، توسط مسئولین معاونت تحقیق و ارزیابی مورد مطالعه قرار می‌گیرند. یکی از مسئولیت‌های این معاونت تنظیم مقدمه و فهرستی از اعلام، واژه‌ها و اصطلاحات هر یک از کتابهایی است که بدون تهیه توضیحات مناسب برای هر کدام از آن کلمات، مطالب و موضوعات کتاب قابل درک برای مخاطب نخواهد بود.
این مسئله وقتی قابل تأمل و مهم جلوه می‌کند که مخاطبین خود را جمعی از اشخاص خارجی که با تاریخ و فرهنگ ما آشنایی چندانی ندارند، فرض کنیم.
بررسی اینکه کدام یک از آثار حضرت امام (فقهی، سیاسی، عرفانی، شعر و...) در کدام نقطه از جهان، نیاز فرهنگی آن جامعه را تأمین می‌کند، و یا اینکه کدام یک از شیوه‌های معمول تبلیغاتی در رساندن پیام های حضرت امام به ملت‌های مورد نظر مؤثرتر هستند، از دیگر وظایف امور بین الملل است.
ارزیابی آثار مربوط به حضرت امام که توسط اشخاص یا سازمان‌های مختلف ترجمه و آماده چاپ می‌شود، تحت نظارت امور بین‌الملل انجام می‌گردد. در اینگونه ارزیابی‌ها آنچه مدنظر است کمک به مترجمین از طریق ارائه پیشنهادات و توضیحات لازم برای بالا بردن کیفیت آثار ترجمه شده می‌باشد.
پاسخگویی به دانشجویان و محققین خارجی که رساله‌های دانشگاهی خود را به بررسی پیرامون شخصیت و دیدگاههای حضرت امام اختصاص داده‌اند از دیگر وظایف این معاونت می‌باشد.
تهیه و ارسال منابع و مآخذ مورد نیاز اینگونه اشخاص از جمله اموری است که انجام می‌پذیرد و دشواری کار از این نظر است که دانشجو یا محقق فقط با یک یا دو
حضورج. 9صفحه 230
زبان آشناست و امکان اینکه آثار حضرت امام به آن دو زبان ترجمه نشده باشد وجود دارد. بهرحال پاسخگویی به مکالمات تلفنی یا مکاتبات پستی و فاکسی آنها همواره در دست انجام است.
بررسی و ارزیابی کتب و مقالاتی که در مطبوعات سراسر جهان درباره حضرت امام نگارش شده است، قبل از اینکه در برنامه‌های کاری معاونت امور ترجمه قرار گیرد، در این معاونت بررسی گزینش و طبقه‌بندی می‌شود تهیه مقدمه و فهارس برای هر یک از آنها نیز از جمله کارهای معاونت تحقیق و ارزیابی است.
از برنامه‌های آتی این معاونت تهیه موارد و موضوعاتی از آثار حضرت امام برای طبقات اجتماعی مختلف کشورهای خارجی است. شناساندن چهره حقیقی حضرت امام در جوامع دانشگاهی، در رسانه‌های گروهی و در میان طبقات مختلف مردم کشورهای خارجی، نیاز به مطالعه و تحقیقات ویژه‌ای دارد که مطالعه مقدماتی آن در دست انجام می‌باشد.
عمده فعالیتهای روزانه امور بین‌الملل نیز پاسخگویی به مترجمین آثار حضرت امام می‌باشد. مترجمین به محض مواجه شدن با موارد مبهم یا کلمات و اصطلاحات دشوار، مشکلات خود را از طریق تبادل نظر و مشورت با مسئولین در میان می‌گذارند تا برطرف شود. تأمین منابع و مآخذ مورد نیاز
حضورج. 9صفحه 231
مترجمین نیز از جانب همین بخش انجام می‌شود و هدایتهائی که به صورت روش‌های لازم الاجرا به مترجمین ابلاغ می‌شود گاهی برای کتابهای مختلف یا به صورت جداگانه تدوین می‌گردد.
□ معاونت روابط عمومی و تبلیغات
شناسایی و برقراری روابط با مراکز فرهنگی و علمی خارج کشور و همکاری با روابط عمومی مؤسسه در توزیع منظم آثار ترجمه شده حضرت امام برای این مراکز از طریق سفارتخانه‌ها و خانه‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و دیگر کانالهای ارتباطی از جمله وظایف این معاونت می‌باشد. تاکنون دهها هزار جلد از کتب ترجمه شده حضرت امام براساس نمودار شبکه توزیع در کشورهای مختلف _ برحسب امکانات و توانائیها _ توزیع شده است.
از 189 کشور جهان که در «نمودار شبکه توزیع» معاونت ترسیم شده است، برخی از آثار ترجمه شده حضرت امام به 91 کشور ارسال گردیده که عمده کشورها را به ترتیب، کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی تشکیل می‌دهند. البته با مراکز فرهنگی چند کشور در قاره آمریکا و اقیانوسیه نیز ارتباط برقرار شده است.
معاونت روابط عمومی و تبلیغات از طریق مکاتبه و تماس‌های حضوری از مراکز فرهنگی داخل کشور چون حوزه‌های
علمیه و دانشگاهها نیز، که محل رجوع طلاب و دانشجویان خارجی هستند، جهت توزیع آثار امام استفاده می‌کند «دفتر نمایندگی امور بین‌الملل» در شهرستان قم، از طریق این معاونت، علاوه بر ایجاد تسهیلات لازم جهت برقراری ارتباط میان طلاب و دانشجویان خارجی با مؤسسه، فروشگاه کتابی نیز برای عرضه مستقیم آثار ترجمه شده دایر نموده است.
ایجاد ارتباط و هماهنگی با معاونت برون مرزی صدا و سیمای جمهوری اسلامی که هم اکنون به 20 زبان برنامه پخش می‌کند و وحدت نظر میان دست‌اندرکاران صدا و سیما و امور بین‌الملل مؤسسه، موجب شده است که شنوندگان و مخاطبین صدای جمهوری اسلامی ایران در کشورهای خارج با آثار رهبر کبیر انقلاب اسلامی آشنا شده و در صورت نیاز به دسترسی به آثار امام، از طریق مکاتبه با «معاونت برون مرزی» کتب مورد نظر خود را دریافت کنند.
تشکیل نمایشگاههای کتاب در خارج از کشور با هماهنگی روابط عمومی مؤسسه، و ایجاد زمینه برای مصاحبه‌های مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی با اندیشمندان و محققین و نویسندگان خارجی پیرامون شخصیت و آثار حضرت امام از دیگر وظایف این معاونت است.
از جمله کارهایی که در این معاونت انجام شده است، تهیه آلبوم‌های نوار صوتی
حضورج. 9صفحه 232
وصیتنامه حضرت امام به پنج زبان، عربی، اردو، انگلیسی، فرانسه و آلمانی است که هر آلبوم دارای چهار نوار کاست یک ساعته است و متناسب با محتوای نوار از موسیقی حماسی و بومی منطبق با متن نیز استفاده شده است.
معاونت روابط عمومی و تبلیغات از طریق مکاتبه با سفارتخانه‌ها و خانه‌های فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در خارج کشور، تلاش کرده است تا هرگونه مطلبی که در مطبوعات کشورهای خارجی و یا در مراکز انتشاراتی، در رابطه با حضرت امام چاپ می‌شود جمع آوری کنند. مجموعه این کتب و مقالات و عکس‌ها در قسمت آرشیو امور بین‌الملل جهت تجزیه و تحلیل
و استفاده سایر بخشهای مؤسسه و یا مراجعین نگهداری می‌شود.
آنچه ارائه شده، تنها بخشی از اموری است که در حال حاضر در حوزه امور بین‌الملل مؤسسه جریان دارد و توضیح کامل برنامه‌ها و پرداختن به جزئیات امور مدّنظر نبوده است. امید است موضوعات و مطالبی که در این مختصر مطرح گردید، زمینه را برای همکاری اندیشمندان، محققین و مترجمین محترم هموار نماید معرفی چهره درخشان حضرت امام به نسل‌هایی که در حصار قدرت و جاذبه‌های کاذب و غیرتوحیدی گرفتار شده‌اند، و هویتشان در معرض تهاجمات مسخ کننده فرهنگی قرار گرفته است، مسئولیت سنگینی است که متوجه همه فرزندان و یاران امام عزیز است.
حضورج. 9صفحه 233