نقش عظیم شریعتی از زبان شهید بهشتی

‏‏نقش عظیم دکتر شریعتی در این زمان در به دست آوردن مجدد هویت جوانان و دانشجویان و طلاب، به مراتب بیش از آنست که در این مختصر بر زبان آید. شهید بهشتی نقش شریعتی را در انقلاب اسلامی این گونه می ستاید: «... دکتر در طول چند سال حساس، هیجان موثری در جو اسلامی و انقلاب اسلامی به وجود آورد، و در جذب نیروهای جوان درس خوانده و پر شور و پر احساس به سوی اسلام اصیل نقش ‏
‏‎

‏‏ای کاش کسانی که پاره ای اشکالات و کج فهمیهای او را دسیسه نابودی و نفی او و انکار مطلق آثار او قرار داده اند، منصفانه به این امور می نگریستند و به تبع امام و شهید بهشتی و مرحوم مطهری، حق او را ادا می کردند. ای کاش کسانی که برای نفی علی شریعتی، حتی به تحریف کامل و هوشیارانه اظهارات دلسوزانه شهید بهشتی روی می آورند،قدری مروت و مردانگی و انصاف را نیز چاشنی اظهارات خود می کردند. عجیب تر از همه اینست که پاره ای از این افراد در تصورات خود، چنان مخاطب های خود را انسان های فاقد عقل و قدرت تحلیل و عاری از روش علمی تحقیق می دانند که حتی یک درصد هم احتمال نمی دهند مخاطب آنها به منابعی که آنان به تحریف آن پرداخته اند روی آورده‏‎[2]‎‏ و خلاف ادعای آنان را مشاهده کند. به عنوان مثال شهید بهشتی در پاسخ به پاره ای از شبهات، شریعتی را چنین معرفی می کند:‏‎[3]‎

‏‏«دکتر شریعتی قریحه ای سرشار، ذهنی تیز و اندیشه ای پویا بود. درباره انسان بیش از هر چیز کوشیده بود و این اندیشه را در رابطه با اسلام و ادیان الهی، و در رابطه با آنچه فلاسفه و جامعه شناسان و انسان شناسان متفکر دیگر آورده اند و گفته اند، دنبال کرده و به نتایج مورد علاقه اش رسیده بود. به نظر من دکتر شریعتی تجلّی یک پویش و یک حرکت بود یک حرکت تند و تیز؛ یک حرکت پر نشیب و فراز؛ یک حرکت تحول دار... یک قریحه سرشار و یک ذوق بدیع بود...‏

‏‏از آنجا که دکتر پویش و یک حرکت بود، طبیعی است که در اندیشه ها و کارهایش موارد متعددی وجود داشته باشد که... پایه های اصیلی نداشت... در موارد زیاد حساسیت هایی در برابر گفته ها و نوشته هایش به وجود می آمد، البته نه از جانب کسانی ‏
‏‎

‏‏دکتر در توسعه و تقویت شور انقلابی جامعه ما به خصوص نسل جوان تاثیر بسزایی داشت و توانست قلب و احساس و ذهن جوان های ما را برای درک پیام های امام آماده تر و به فهم و دانش این پیام های انقلابی نزدیک تر کند. توانست پیوند میان نسل جوان و روحانیت مسوول و متعهد را در یک راستای انقلابی برای نسل جوان قابل فهم تر کند...‏

‏‏دکتر یک پویش بود. می دانیم که مواضع انسان در دگرگونی ها تغییر می کند؛ برخی از مواضعش پسند بعضی از گروه ها افتد، در حالی که برخی از مواضعش ضد آن گروه هاست. هر انسانی این طور است و دکتر یک استثناء نیست...‏

‏‏دکتر هیچ وقت معتقد نبوده که هر چه گفته صحیح است و این را بارها تکرار کرده. مگر می شود یک انسانی هوشیار و آگاه و اندیشمند باشد و بگوید که هر چه من می گویم درست است؟ ‏

‏‏در دیدارهای مانوس کننده ای که گهگاه با مرحوم دکتر داشتیم، این نکات را با صداقت و صراحت و برادانه با ایشان در میان می گذاشتم و در ایشان مقاومتی ندیدم... برادر عزیزمان آقای خامنه ای در مورد دیگری نقل کردند که درباره موضوعی با دکتر بحث کردند و ایشان پذیرا بودند...» ‏

‏‏شهید بهشتی در جایی دیگر می گوید: ‏

‏‏«... دکتر شریعتی یک اندیشه پویا بود... اندیشه ای که همواره در پی فهمیدن و شناختن بود. مایه های اصلی این اندیشه، یکی معارف اسلامی بود که دکتر در خانه پدرشان و در شهر مشهد با آنها آشنا شده بود... و دیگری مطالعاتی که در زمینه ادبیات و جامعه شناسی در رابطه با فرهنگ غربی و اروپایی داشت. خصوصیت دکتر این بود که هویت و اصالت خود را در طول این سال ها مطالعه و تحصیل در زمینه جامعه شناسی و معارف غربی حفظ کرده، شیفته و دلباخته مطلق فرهنگ غربی نشده بود، بلکه اصالت فرهنگ غنی اسلام همواره برای او جاذبه نیرومند داشت. همین امتیاز سبب شده بود که ‏
‏‎

‏‎

• . ص 108، شریعتی، جستجوگری در مسیر شدن، انتشارات بقعه، 1378.
• . به عنوان مثال رجوع کنید به سخنرانی دکتر بهشتی در مدرسه حقانی قم، خطاب به طلاب جوان در مورد آثار  و عقاید دکتر شریعتی. این سخنرانی تحت عنوان: دکتر شریعتی، جستجوگری در مسیر «شدن» توسط  انتشارات بقعه، 1378، منتشر شده است.
• . همان، صص 91 تا 97.
• . همان، ص 104.