رویکردی جامعه شناختی به نهضت عاشورا
محسن نصری
شناخت، بررسی و درک حوادث و پدیده های اجتماعی از دیدگاههای متفاوت امکان پذیر بوده و ضرورت دارد. در این پژوهش برآنیم که پدیدۀ «نهضت عاشورا» را با رویکردی جامعه شناختی مورد توجه و بررسی قرار دهیم و الگوی نوسازی اجتماعی را از آن به دست آوریم، لذا مباحث زیرین را طرح می کنیم:
الف - رسالتهای اجتماعی انبیا و امامان معصوم(ع)
حضرت حق تعالی برای هدایت و سعادت بشریت به غیراز عامل درونی که «فطرت» است، عامل بیرونی یعنی انبیا و امامان معصوم را ارسال کرده است و دو برنامۀ «ارائه طریق» و«ایصال الی المطلوب» را از رسالتهای آنان برای هدایت جوامع بشری قرار داده است، تا به «انسان سازی» و «جامعه سازی» بپردازند.
با ختم پیامبران و پایان یافتن نبوت، امامان معصوم(ع) وارثان انبیا و پیامبر اکرم (ص) می باشند تا به اصلاح جوامع دست زنند ودر راه «اقامۀ دین» به «ابلاغ پیام حق به خلق»، «اقامۀ عدالت اجتماعی»، «ایجاد انسجام اجتماعی»، «قضاوت در جامعه» و «تشکیل حکومت اسلامی» و ... بپردازند که اینان وظایف هر پیامبر و امامی برای سعادت بشریت است، در همین راستا امام حسین(ع) به عنوان سومین امام برحق، دارای چنین رسالتهای اجتماعی می باشند.
ب - سبب شناسی نهضت عاشورا
هر پدیده و جریانی مطابق با قانون علیت که بر کل هستی حکم فرماست، دارای علل و عواملی است و لذا «نهضت عاشورا» دارای عواملی از قبیل «تحریف اسلام ناب
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 271
محمدی»، «انحطاط جامعه اسلامی» و«حکومت ظالمین بر جامعۀ اسلامی» است که موجب شد این نهضت برای رفع این انحرافات شکل گیرد و با وجود امام برحقی همانند امام حسین(ع)، رسالت الهی ایشان سبب شد تا با توجه به عوامل اشاره شده، این نهضت به وجود آید.
ج - نهضت عاشورا و نوسازی اجتماعی
از رسالتهای انبیا و امامان معصوم(ع) «اصلاح جامعه» و به عبارتی «نوسازی اجتماعی» است. لذا نهضت عاشورا در همین راستا به دنبال «نوسازی دین»، «نوسازی جامعه» و «نوسازی حکومت» بود چرا که در این ابعاد، تحریفات و انحرافاتی پدید آمده بود. این اهداف و برنامه ها در کلمات، خطبه ها، نامه ها و وصیت نامۀ حضرت امام حسین (ع) به عنوان یک مصلح اجتماعی به خوبی نمایانگر می باشد.
نتیجه گیری:
با رویکردی جامعه شناختی به نهضت عاشورا در می یابیم که این نهضت به رهبری امام حسین(ع) برای «نوسازی اجتماعی» با ابعادی متفاوت، در راستای «انسان سازی» و «جامعه سازی» شکل گرفت و به گفته آن حضرت «لکم فی اسوه» این نهضت الگوی تمامی مصلحان و مسلمین است، چراکه «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» و این یک قانون جامعه شناختی در نوسازی اجتماعی است.
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 272