سیر تکوین قیام ابا عبدالله الحسین(ع)
عنایت الله یزدانی
در این مقاله سعی شده است با بهره گیری از منابع تاریخی و نظرات و اندیشه های والای حضرت امام خمینی(س) به بررسی و تحلیل سیرتکوین قیام اباعبدالله الحسین(ع) بپردازیم. به همین منظور ابتدا در مقدمه به معرفی و توضیح اجمالی موضوع و زمینۀ بحث پرداخته، آنگاه نگاهی داریم به وضعیت سیاسی و اجتماعی دنیای اسلام در آستانۀ قیام امام حسین(ع) و شرایط اجتماعی وگروه بندیهای جامعه.
در آن دوران سه گروه شیعیان، خوارج و طرفداران بنی امیه در جامعه کوفی وجود داشتند. بیشترین فشار از سوی معاویه بر روی گروه شیعیان بوده است. به علاوۀ فسق و فجور، تحول و تحریف احکام و اصل مساوات و حیف و میل درآمدهای عمومی و تعطیل شدن اصل امر به معروف و نهی از منکر، از ویژگیهای حکومت سفیانی به حساب می آمد.
در بخش بعدی به مطالعۀ زمینه های آغازین قیام امام حسین(ع) پرداخته شده است. عدم سازش با حکومت اموی ویزیددر اندیشه و روش امام جایگاه خاصی داشت و امام به دلیل مسئولیت ووظیفه از بیعت با یزید خودداری کرد و برای مبارزه با سیاستهای مزورانۀ سفیانی و مهیا کردن زمینه های لازم و جلب حمایت مردم، دست به اقداماتی زد تا در کالبد امت، روح فداکاری بدمد و افکار عمومی را علیه حکومت تحریک نماید. همچنین برای جلب حمایت کوفیان، مسلم بن عقیل را به آنجا گسیل نمود.
با دقت در ارکان وعناصر قیام سرور شهیدان، سه عنصر اساسی به چشم می خورد:
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 274
اصلاح گری، امر به معروف و نهی از منکر وتبلیغ در بعد اصلاح گری. امام(ع) به عنوان مصلحی بزرگ سعی کردند از رهگذر قیام، مردم را از پول و شهرت پرستی باز دارندو به اعتلای توحید پرداخته و شخصیت واقعی را به مسلمانان باز گردانند.
در مورد عنصر دوم، امام (ع) سعی نمودند تا ضمن زنده کردن این اصل در جامعۀ دینی به آن بها و ارزش واقعی بدهند و مردم را نسبت به آن آگاه نمایند.
درخصوص عنصر تبلیغ باید اذعان داشت، از آنجا که قیام حضرت چند بعدی بود، یکی از مهمترین ابعاد آن، جنبۀ تبلیغی است و در واقع یک نهضت پیام رسانی هم بود.
مسئلۀ تبلیغ در قیام عاشورا در دو مقطع تجلی یافت: یکی در مقطع قبل از قیام و در حین قیام که توسط امام(ع) و یارانش انجام گرفت و دیگر هم پس از جنگ و در دوران اسارت، که در مقطع دوم امر تبلیغ به عهدۀ خاندان امام(ع) بود. آنان بهترین مبلغین به حساب آمده و زینب(س) به عنوان بزرگترین مبلغ، چهرۀ خبیث و مزورانۀ اموی را برای مردم ترسیم می کند. حرکتهای تبلیغی اهل بیت بعد از واقعۀ کربلا در زنده نگاه داشتن عاشورا و قیام سرخ امام حسین(ع) نقش بسزایی داشت.
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 275